Όταν ένας άνθρωπος καταφέρει να διαφύγει από μια κακοποιητική σχέση, οι πρώτοι 3-6 μήνες είναι κρίσιμοι για το αν θα ξεφύγει τελικά ή όχι.

Το θύμα σε μια κακοποιητική σχέση εξάρτησης είναι συνήθως άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση, συναισθηματικές ανασφάλειες και ανάγκη να υποτάσσεται. Θα μπορούσαμε να το αποκαλέσουμε και μαζοχιστή. Μαζοχισμός είναι η κατάσταση στην οποία κάποιος βρίσκει ευχαρίστηση μέσα από τον πόνο. Πώς αλλιώς μπορούν να περιγραφούν κάποιες σχέσεις γονιών που καταπιέζουν και κακοποιούν τα παιδιά τους, προκαλώντας τους ενοχές για οποιαδήποτε πράξη πάει κόντρα στο θέλημα του γονιού, και επιβάλλοντας την υποχρέωση το παιδί να φροντίζει ώστε ο γονιός να είναι καλά; Πώς αλλιώς μπορούν  να περιγραφούν κάποιοι γάμοι, στους οποίους μόνο ο ένας προσπαθεί και προσφέρει, ενώ ο άλλος συνεχώς παραπονιέται πως είναι κουρασμένος και απέχει και από την σεξουαλική ζωή;

Δεν είναι ανάγκη να μας χτυπάει κάποιος σωματικά, να μας γεμίζει μελανιές στο σώμα για να είμαστε θύματα κακοποίησης σε μια σχέση. Οι μελανιές στην ψυχή είναι αόρατες, αλλά πονάνε εξίσου.

Όταν αποφασίσει το θύμα λοιπόν, να κόψει τον ομφάλιο λώρο από τον θύτη του, μόλις «βγει από το κλουβί», θα είναι αδύναμο, φοβισμένο και αποπροσανατολισμένο. Δεν θα γνωρίζει πώς να συμπεριφερθεί και πώς να διαχειριστεί τα συναισθήματα του. Για χρόνια έμαθε να υποτάσσεται στην θέληση του ισχυρού θύτη, να νοιάζεται μόνο για τις ανάγκες των άλλων και ποτέ για τις δικές του. Δεν ξέρει πώς να ζήσει, επειδή δεν έχει ζήσει ποτέ ελεύθερα, πάντοτε με οδηγίες και με τον φόβο ότι εάν κάνει κάποιο λάθος θα «υποστεί τις συνέπειες» θα ακούσει φωνές, ή θα βιώστει μούτρα και παθητική επιθετικότητα.

Τον πρώτο καιρό, το θύμα θα νιώθει τρομερές ενοχές που άφησε τον θύτη, οι οποίες θα εναλλάσσονται από έντονο θυμό προς το πρόσωπο του. Στις περιπτώσεις που όταν φύγει το θύμα, βρίσκονται και «καλοθελητές», να μεταφέρουν τα μηνύματα του θύτη πως άλλαξε, πως δεν θα ξανακάνει τα ίδια, να δώσει ακόμη μια ευκαιρία, να σκεφτεί το ένα, το άλλο κτλπ, το θύμα μπερδεύεται ακόμη περισσότερο. Όταν πρόκειται για κακοποιητικό γάμο από τον οποίο έχει φύγει και υπάρχουν παιδιά στη μέση, τότε τα παιδιά και «το καλό τους», μπαίνουν σαν πρώτα όπλα στη μάχη επαναφοράς του θύματος στον χώρο του εγκλήματος.

Οι πρώτοι 3 μήνες μετά την διαφυγή του θύματος από την κακοποιητική σχέση είναι οι πιο κρίσιμοι. Σε εκείνο το διάστημα χρειάζεται στήριξη από ψυχολόγο και από ανθρώπους που έχουν ψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, και καταλαβαίνουν πως ο φόβος, η λύπηση ή η απελπισία δεν είναι λόγοι για να επιστρέψει κάποιος σε μια κατάσταση, κακή και επικίνδυνη για τον ίδιο και την ψυχική του υγεία. Και δεν θα υποκύψουν σε εκλογικεύσεις του θύματος, πως για το καλό του τάδε ή του δείνα οφείλει να επιστρέψει. Το θύμα συχνά θα σκεφτεί πως η δική του ζωή δεν έχει αξία, και οφείλει να επιστρέψει για το καλό των άλλων, αυτών που χρησιμοποιούνται ως μοχλοί πίεσης. Για τα παιδιά του, για τον γονιό του που είναι άρρωστος, για οτιδήποτε δακρύβρεχτο και «ανθρωπιστικό» βάλει ο νους του θύτη.

Στο θύμα παρατηρείται και το φαινόμενο του «Συνδρόμου της Στοκχόλμης» όπου  νομίζει πως αγαπά τον θύτη και πως ο θύτης νοιάζεται για το καλό του, ενώ στην ουσία είναι αυτός που το κακοποιεί. Νομίζει. Επειδή έτσι του έχει διδάξει ο θύτης.

Οι θύτες κάνουν grooming στα θύματα τους. Τους προετοιμάζουν με την κατάλληλη «πλύση εγκεφάλου», ώστε να πιστέψουν πως ο θύτης είναι πολύ καλός άνθρωπος, πως ότι λέει είναι σωστό και αληθινό, και πως τα κίνητρα του είναι πάντοτε αγαθά. Ο θύτης δεν κάνει ποτέ λάθος και κάνει μεγάλη χάρη στο θύμα που είναι μαζί του. Στη διαδικασία αυτής της πλύσης εγκεφάλου του θύματος, βοηθάει ιδιαίτερα και το γεγονός πως ο θύτης υποβάλλει στο θύμα πως οποιοσδήποτε έχει αντίθετη γνώμη από το θύτη, είναι επειδή ζηλεύει το θύτη. Ναι, είναι τόσο σπουδαίοι και αξιοζήλευτοι οι θύτες, αυτό πιστεύουν οι ίδιοι και αυτό υποβάλλουν/επιβάλλουν και στο θύμα τους. Ο θύτης δεν κάθεται ποτέ να συζητήσει ένα θέμα ανοιχτά με το θύμα, και ούτε εξηγεί το σκεπτικό του επαρκώς. Δίνει εντολές και οδηγίες και αναλώνεται σε ψυχολογικό πόλεμο μέσω παθητικής επιθετικότητας, και κυρίως κρατώντας μούτρα, για οποιαδήποτε πράξη ή λόγο με την οποία δεν συμφωνεί. Η οποιαδήποτε πρωτοβουλία εκ μέρους του θύματος, αντιμετωπίζεται ως ύβρις και αμφισβήτηση της «θεϊκότητας» του θύτη. «Ο θύτης δεν πρέπει ποτέ να έρχεται δεύτερος». Το θύμα δεν δικαιούται ούτε καν να διανοείται πως θα έχει ελεύθερο χρόνο για τον εαυτό του ή πως θα συμμετέχει σε χόμπι και δραστηριότητες που δεν θα παρακολουθείται στενά από τον θύτη. Σε αντίθετη περίπτωση ο θύτης παραπονιέται πως έρχεται δεύτερος και κατεβάζει τα μούτρα του για να επιτύχει το «επαναμάντρισμα» του θύματος.

Το άτομο λοιπόν που διαφεύγει από μια τέτοια κατάσταση ψυχικής τρομοκρατίας, τον πρώτο καιρό είναι αποπροσανατολισμένο και υποφέρει από στερητικό σύνδρομο. Νιώθει φόβο και ενοχές και εύκολα πέφτει σε κατάθλιψη. Είναι επικίνδυνο να αναπτύξει εθισμούς όπως στο ποτό για παράδειγμα, παρόλο που πολλά θύματα χρησιμοποιούν ήδη το αλκοόλ ως βοηθητικό για να αντέξουν την κακοποίηση προτού διαφύγουν.

Για αυτό το λόγο, οι υπηρεσίες ενός ψυχολόγου μπορεί να αποβούν πολύτιμες για το θύμα τους πρώτους 6 μήνες τουλάχιστον. Χρειάζεται θεραπεία επαναφοράς σε μια φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία. Να μάθει ξανά ή για πρώτη φορά να ζει με ελευθερία και αυτονομία. Να σταματήσει να νιώθει ενοχές για πράγματα για τα οποία δεν φταίει. Να αγαπήσει τον εαυτό του και να μην επιτρέπει σε κανέναν να τον κακοποιεί. Να μάθει να ζει και να χαίρεται. Να ξεφορτωθεί τις ενοχές που δεν του ανήκουν και να αναπνεύσει ελεύθερα.

Πολύ συχνά οι ψυχολόγοι καλούμαστε να βοηθήσουμε στην αποθεραπεία του θύματος από μια κακοποιητική σχέση.

Για αυτό τον λόγο είμαι τόσο έντονη εναντίον της ψυχολογικής κακοποίησης. Επειδή έχω δει κι έχω δουλέψει με πολλά ματωμένα θύματα.

Εάν είστε θύμα και καταφέρατε να διαφύγετε, μην υποκύπτετε στις πιέσεις για επαναμάντρισμα. Ζητείστε επαγγελματική βοήθεια, έχουμε πολλούς καλούς ψυχολόγους και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, ας χρησιμοποιήσουμε τις υπηρεσίες τους. Όταν βρισκόμουνα σε αντίστοιχη κατάσταση η ψυχοθεραπεία με είχε σώσει. Να παίρνεις βοήθεια δεν είναι ντροπή.

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος, συγγραφέας

Ένα συχνό ερώτημα που έχουν οι άνθρωποι που σκέφτονται το διαζύγιο είναι κατά πόσον ο γάμος τους έχει δυνατότητα θεραπείας ή σωτηρίας.

Συχνά ακούω την ερώτηση:

Μπορούμε να τα βρούμε;

Μπορούμε να αποφύγουμε τον χωρισμό;

Εκτός από το διαζύγιο υπάρχει μήπως άλλη λύση;

Σε αυτή την ερώτηση, κανείς συνειδητοποιημένος ψυχολόγος δεν μπορεί να απαντήσει με ένα ΝΑΙ ή ένα ΌΧΙ. Ούτε φυσικά να πάρει ο ίδιος την ευθύνη για την λήψη μιας τόσο σοβαρής απόφασης όπως το διαζύγιο.

Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Το κάθε ζευγάρι έχει διαφορετικούς λόγους για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει.

Υπάρχει όμως μια κατηγορία γάμων που δεν έχουν καμία πιθανότητα για σωτηρία.

Κι αυτοί είναι οι νεκροί γάμοι.

Τι σημαίνει νεκρός γάμος;

Για να ορίσουμε την έννοια του νεκρού γάμου, χρειάζεται να το κάνουμε σε συνάρτηση με τον ορισμό της έννοιας του ζωντανού γάμου.

Σε ένα ζωντανό γάμο οι δύο σύζυγοι:

• • Έχουν φυσιολογική, ενήλικη, ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, με συχνότητα το λιγότερο δύο φορές τον μήνα. Σε αυτό συμφωνεί και το Οικογενειακό Δίκαιο στη χώρα μας, όπου ορίζεται η ημερομηνία διάστασης ενός ζευγαριού η ημερομηνίααπό την οποία σταμάτησαν να κάνουν  σεξ, και όχι αυτήν από την οποία έφυγε ο  ένας από το σπίτι.
  • Ο λόγος που και οι δυο θέλουν συνειδητά να είναι μαζί, είναι επειδή αγαπιούνται και απολαμβάνουν την συντροφιά ο ένας του άλλου, και όχι επειδή φοβούνται τις τυχόν συνέπειες που θα είχε ένας χωρισμός. Αν μένετε με τον σύντροφο σας συνειδητά «για τα παιδιά», τότε ο γάμος σας σίγουρα δεν είναι ζωντανός. Χωρίς να σχολιάσω πόσο βλαβερό ψυχικά είναι για τα παιδιά να μεγαλώνουν σε ένα νεκρό γάμο.
  • Δεν έχουν μετανιώσει ούτε ο ένας ούτε ο άλλος για την επιλογή συντρόφου και για τον γάμο τους. Εάν έχετε μετανιώσει που παντρευτήκατε και που παντρευτήκατε το συγκεκριμένο πρόσωπο, τότε σίγουρα ο γάμος σας δεν είναι ζωντανός.
  • Οι δύο σύντροφοι επιδιώκουν συνειδητά, και τους αρέσει να περνούν ποιοτικό χρόνο μόνοι τους, χωρίς παιδιά, φίλους, συγγενείς. Εάν ζείτε σε ένα γάμο όπου αποφεύγετε να περάσετε χρόνο μαζί με τον σύντροφο σας, και πάντα ψάχνετε παρέα και περισπασμούς για να αντέξετε μια έξοδο, ή τις διακοπές που θα είναι κι αυτός/η, σίγουρα δεν έχετε ζωντανό γάμο.

. Σε ένα ζωντανό γάμο οι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν μαζί έστω κι αν δεν έχουν αποκτήσει παιδιά. Πιο σημαντική είναι η σχέση τους και όχι ο ρόλος του γονιού και η εκπλήρωση της κοινωνικής επιταγής για αναπαραγωγή του είδους. Εάν δεν βλέπουμε το λόγο να παραμείνουμε μαζί με κάποιον, όταν δεν μπορούμε να κάνουμε παιδιά, τότε σίγουρα ο γάμος μας δεν είναι ζωντανός.

• Σε ένα ζωντανό γάμο δεν μπορεί ο ένας σύντροφος να κρατήσει μυστικά από τον άλλον. Το πρώτο πρόσωπο στο οποίο θα εκμυστηρευτεί οτιδήποτε του συμβαίνει, είναι ο σύντροφος του. Όταν βρισκόμαστε σε ένα γάμο όπου έχουμε κωδικούς στο κινητό μας, που δεν τους γνωρίζει ο σύντροφος μας, που έχουμε λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα με ψευδώνυμα, που δεν έχει ιδέα ο σύντροφος μας, που έχουμε φίλους που δεν τους γνωρίζει ο σύντροφος μας, που λέμε ψέματα για τα πού πάμε και τα ταξίδια μας, τότε σίγουρα ο γάμος μας δεν είναι ζωντανός

Διευκρίνηση:

Παρόλο που πρώτη και καλύτερη ένδειξη για νεκρό γάμο είναι αυτή της απουσίας σεξουαλικών επαφών, υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις, όπου οι δύο σύντροφοι απέχουν από το σεξ για λόγους υγείας.

Κάποιες σωματικές και κάποιες ψυχικές παθήσεις και η θεραπεία τους, μπορεί να επιφέρουν μείωση της επιθυμίας για σεξ ή της σεξουαλικής δεινότητας. Ένα παράδειγμα είναι αυτό της κατάθλιψης: ένας άνθρωπος που υποφέρει από κατάθλιψη μπορεί να μην έχει διάθεση για σεξουαλική επαφή. Εάν ο άνθρωπος αυτός, άνδρας ή γυναίκα, αγαπά τον σύντροφο του, επιλέγει συνειδητά επειδή τον θέλει να είναι μαζί του, τότε οφείλει να αναζητήσει θεραπεία. Και υπάρχουν σήμερα θεραπείες για την κατάθλιψη. Όταν ένας άνθρωπος αντιμετωπίσει την κατάθλιψη με ψυχοθεραπεία και αντικαταθλιπτικά φάρμακα, η σεξουαλική του όρεξη επανέρχεται, και εάν είναι ζωντανός ο γάμος του με τον σύντροφο του, θα επιθυμεί και θα επιδιώκει να έχει σεξουαλικές επαφές μαζί του και δεν θα τον αποφεύγει.

Υπάρχουν κάποιες χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης και η υπέρταση που η κακή ρύθμιση της υγείας τους ασθενούς ή ακόμη και αυτή η φαρμακευτική αγωγή (αυτό ισχύει κυρίως για κάποια αντιυπερτασικά φάρμακα) μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα όπως στυτική δυσλειτουργία για τους άνδρες και μείωση σεξουαλικής επιθυμίας για τις γυναίκες. Σε αυτή την περίπτωση πάλι υπάρχουν ιατρικοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί επαρκώς αυτό το πρόβλημα. Εκτός του ότι χρειάζεται όταν έχουμε μια χρόνια ασθένεια να κάνουμε σωστά την θεραπεία μας και να προσέχουμε την διατροφή μας, συχνές επισκέψεις στον θεράποντα γιατρό μας και τον ουρολόγο μας, μπορούν να μας βοηθήσουν στην επίλυση του προβλήματος.

Εάν πραγματικά θέλουμε και αγαπούμε τον σύντροφο μας, τότε έχουμε ως προτεραιότητα μας το να επιλύσουμε τα θέματα υγείας που εμποδίζουν την ομαλή σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μας.

Το να έχουμε κάποιο πρόβλημα, και να μην παίρνουμε μέτρα για να το επιλύσουμε, αυτό μπορεί να σημαίνει και αδιαφορία για τον σύντροφο μας.

Είτε μας αρέσει είτε όχι, το σεξ είναι το θερμόμετρο της σχέσης ενός ζευγαριού. Παρατηρώντας την σεξουαλική συμπεριφορά των συντρόφων μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για το κατά πόσον ο γάμος τους είναι ζωντανός ή νεκρός.

Γιατί σε ένα ζωντανό γάμο, ακόμη κι όταν υπάρχουν θέματα υγείας που δυσκολεύουν την πλήρη σεξουαλική επαφή, οι δύο σύντροφοι μπορούν να βρουν τρόπους να έρχονται κοντά ο ένας στον άλλο και να απολαμβάνουν μαζί το σώμα τους και την εγγύτητα. Ειδικά σε ζευγάρια μεγαλύτερης ηλικίας, που μπορεί η διείσδυση να μην είναι επιλογή για ιατρικούς λόγους, η τρυφερότητα και η εγγύτητα μπορούν να υποκαταστήσουν επαρκώς την διείσδυση.

Όταν όμως έχουμε να κάνουμε με νέους ανθρώπους, που δεν έχουν κανένα σοβαρό θέμα υγείας, και που απλώς αποφεύγουν να έρχονται κοντά ο ένας με τον άλλο για χρόνια, που αναφέρουν πως πονούν ή δείχνουν πως σιχαίνονται την σεξουαλική επαφή,  τότε σίγουρα ο γάμος τους είναι νεκρός, είτε τους αρέσει είτε όχι. Και κάποια στιγμή, ο ένας από τους δύο, ή αν όχι και οι δύο θα βρουν αλλού τον έρωτα, έστω κι αν δεν τον ψάχνουν. Γιατί ένας άνθρωπος που είναι ερωτευμένος με τον σύντροφο του και έχουν μαζί ένα ζωντανό γάμο, δεν έχει μάτια για κανέναν άλλον/η. Όποιος όμως  δεν είναι ερωτευμένος, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ερωτευτεί.

Εν κατακλείδι, θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια ανησυχία μου.

Στην κοινωνία μας, δυστυχώς, υπάρχουν πολλά ζευγάρια που ο γάμος τους είναι νεκρός. Περισσότερα από όσα παίρνουν διαζύγιο. Δεν μπορώ να γνωρίζω το ακριβές ποσοστό, με βάση όμως την κλινική μου εμπειρία, τουλάχιστον το 60% των γάμων είναι νεκροί.

Ένας νεκρός γάμος έχει καταστροφικές επιπτώσεις τόσο για τους δύο συζύγους, όσο και για τα παιδιά τους.

Εάν βάλουμε ως στόχο όλοι, να εξυγιάνουμε τις σχέσεις μας, να σώσουμε όσους γάμους είναι ζωντανοί και σώζονται, και να τελειώσουμε ομαλά όσους είναι νεκροί και σαπίζουν και μολύνουν τα μέλη όλης της οικογένειας, τότε η ψυχική υγεία του λαού μας θα καλυτερεύσει αισθητά.

Εάν αντιλαμβανόμασταν ως λαός, πόσο σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζουμε στις σχέσεις μας, πόσοι άνθρωποι από εμάς ζουν δυστυχισμένοι σε νεκρούς γάμους, χωρίς την χαρά της ζωής και του έρωτα, πόσοι ταλαιπωρούνται από παράλληλες εξωσυζυγικές σχέσεις του εαυτού τους ή του συντρόφου τους, θα παθαίναμε σοκ.

Είναι μάστιγα για την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου ένας νεκρός γάμος. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις δεν αποτελούν λύση. Προκαλούν πολύ περισσότερα προβλήματα, ακόμη και σε αυτόν τον ίδιο που τις συνάπτει. Αν ωριμάσουμε ως λαός και αναλάβουμε ο καθένας τις ευθύνες του, να αντιμετωπίζουμε την αλήθεια ως έχει και να αποδεχόμαστε τον αναπόφευκτο θάνατο ενός γάμου όπως αναγκαζόμαστε να αποδεχθούμε το αναπόφευκτο θάνατο ενός ανθρώπου, και σταματήσουμε να πιέζουμε τα μέλη μας πρώτον να παντρευτούν χωρίς τις κατάλληλες προϋποθέσεις και δεύτερον να παραμένουν σε νεκρούς γάμους «για το καλό των παιδιών», θα γίνουμε πολύ καλύτεροι άνθρωποι και πολύ καλύτερη κοινωνία μας.

Γιατί ως κοινωνικός επιστήμονας, δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω την θλιβερή κατάντια μας. Θεωρούμε φυσιολογικό να ζούμε στο ψέμα και την υποκρισία, ενθαρρύνουμε αρρωστημένες καταστάσεις όπως νεκρούς γάμους και εξωσυζυγικές σχέσεις και πολεμούμε αλύπητα τα μέλη μας που αποφασίζουν να χωρίσουν και να προχωρήσουν με την ζωή τους.

Ο καθένας από εμάς δικαιούται να ζει αυθεντικά.

Και δεν σημαίνει πως επειδή κόψαμε εμείς την ουρά μας, πως πρέπει να την κόψουν και οι άλλοι.

Ο γνωστός μύθος του Αισώπου, με την αλεπού με την κομμένη ουρά, εξηγεί πολύ καλά την παράνοια μας ως κοινωνία. Όσοι από εμάς δεν είμαστε ευχαριστημένοι με την ζωή μας, όσοι είμαστε μόνοι και δυστυχείς, όσοι είμαστε σε νεκρούς γάμους και αναπόφευκτα δυστυχείς, επιτιθέμαστε με μένος στους ανθρώπους που τολμούν να διακόψουν ένα νεκρό γάμο και δεν θέλουν να προσποιούνται πλέον. Με τον τρόπο μας, τους υποδεικνύουμε πως θα ήταν πολύ καλύτερα να είχαν μια κρυφή εξωσυζυγική σχέση, να πάθουν κατάθλιψη, να πάθουν καρκίνο από την στενοχώρια, αλλά να μην χωρίσουν. Για το καλό των παιδιών.

Ε όχι, διαφωνώ!

Δεν είναι για το καλό των παιδιών που το κάνουμε αυτό. Είναι επειδή δεν αντέχουμε στην ιδέα πως κάποιος έχει το θάρρος να σπάσει τον φαύλο κύκλο, να εξυγιάνει την ζωή του και να είναι καλά. Δεν θέλουμε να είναι οι άλλοι καλά, επειδή δεν είμαστε εμείς. Πόση μιζέρια και κακεντρέχεια…

Και χρησιμοποιούμε ως πικραμένος/η εν διαστάσει σύζυγος, ευρύτερη οικογένεια και φιλικό περιβάλλον, τα παιδιά ως μοχλό πίεσης για να αποτρέψουμε την διάλυση και την εξυγίανση ενός νεκρού γάμου. Γιατί μόνο με τον χωρισμό εξυγιαίνεται η κατάσταση όταν ο γάμος είναι νεκρός. Προκαλούμε τύψεις σε όποιον αποφασίζει να διακόψει έναν νεκρό γάμο, και για να το σιγουρέψουμε, στρέφουμε και τα παιδιά του/της εναντίον του. Το φαινόμενο αυτό της γονικής αποξένωσης είναι η κορυφή του παγόβουνου σε αυτή την παράνοια των νεκρών γάμων, που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ξεκινά από την περίοδο που ο γάμος είναι νεκρός και το ζευγάρι δεν χωρίζει.

Γιατί δυστυχώς, υπάρχουν και άνθρωποι που τους βολεύει να ζουν σε ένα νεκρό γάμο, σε ένα γάμο βιτρίνα, γιατί τρομάζουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα τους κατάματα ή προτιμούν να εκμεταλλεύονται την καλοσύνη και την ανθρωπιά του άλλου, υποτιμώντας και εξευτελίζοντας τον/την  παράλληλα μπροστά στα παιδιά. Γιατί δεν μπορεί από την μια μέρα στην άλλη ένα παιδί να στραφεί εναντίον του γονιού του. Σημαίνει πως μεγάλωσε σε ένα κλίμα ασέβειας και υποτίμησης προς αυτόν. Όσο έντιμος και να είναι.

Γιατί είναι αυτός που έχει εντιμότητα, που θέλει να χωρίσει όταν συνειδητοποιήσει πως ο γάμος του είναι νεκρός, και είναι ανέντιμος αυτός που ενώ γνωρίζει πως ο γάμος του είναι νεκρός, εξακολουθεί να επιμένει με κάθε μέσο να κρατήσει δέσμιο τον άλλο.

Δεν λυπάμαι καθόλου που οι απόψεις μου μπορεί να λυπήσουν κάποιους. Θεωρώ καθήκον μου ως ψυχολόγος να λέω την αλήθεια. Και σε όποιον αρέσει.

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος, συγγραφέας.

Γιατί;

Γιατί να γίνει τέτοιο κακό;

Γιατί να μην μπορέσουμε ως κοινωνία και κράτος να το προλάβουμε;

Γιατί;

Αυτό το ερώτημα τριβελίζει το μυαλό μου από την Τετάρτη 18 του Ιούνη.

Δεν θέλω να μιλήσω καθόλου συγκεκριμένα για τα γεγονότα. Δεν τα έζησα ως ψυχολόγος, η σχέση μου ήταν ανθρώπινη με τα θύματα, όχι επαγγελματική.

Θέλω να μιλήσω όμως γενικώς για το πώς μπορεί να φτάσει ένας φυσιολογικός άνθρωπος σε αυτό το σημείο.

Αυτό ρωτήθηκα την πρώτη μέρα: «Πώς ένας φυσιολογικός άνθρωπος φτάνει σε αυτό το σημείο;» . Η άμεση απάντηση μου ήταν: δεν είναι τόσο εύκολο ένας φυσιολογικός άνθρωπος να φτάσει σε αυτό το σημείο. Να αρθούν πλήρως οι ανθρώπινες, συναισθηματικές, κοινωνικές, ηθικές αναστολές.

Δανείζομαι από την συνάδελφο ψυχολόγο Δρα Αριστονίκη Θεοδοσίο-Τρυφωνίδου, τα ερευνητικά δεδομένα που παρέβαλε σε δικό της σχετικό άρθρο με τον τίτλο: «Πώς ένας άντρας φτάνει στο σημείο να σκοτώσει την γυναίκα του» που δημοσιεύτηκε στο Like.com.cy

http://like.philenews.com/el-gr/psychology-eidiseis/269/13508/pos-enas-antras-ftanei-sto-simeio-na-skotosei-ti-gynaika-tou

“Ερευνητικά δεδομένα αναφέρουν ότι οι άνδρες ανάμεσα σε 45 υποθέσεις που εκδικάστηκαν, στις 42 (95,7%) ήταν οι δράστες. Ο πρόεδρος της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος κος Μπαγιάς, συμφωνώντας με τα ερευνητικά δεδομένα αναφέρει σχετικά: «Οι δράστες των εγκλημάτων πάθους είναι συνήθως άντρες. Αυτό συμβαίνει γιατί το λεγόμενο ισχυρό φύλο εξακολουθεί να θεωρεί τη γυναίκα κτήμα του. Δεν αποδέχεται την απόρριψη, αδυνατεί να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα της χειραφέτησης της γυναίκας, και δεν μπορεί να την αποδεχθεί ως ισότιμη στον ερωτικό τομέα». Το 50% των δραστών ήταν ηλικίας 26 έως 35 χρόνων, ανήκαν δηλαδή στον ενεργό πληθυσμό. ʼγαμοι ή έγγαμοι ήταν το 72,8%, ενώ μεγάλο είναι το ποσοστό των χωρισμένων και των διαζευγμένων δραστών. Το έγκλημα της ανθρωποκτονίας με κίνητρο το ερωτικό πάθος φαίνεται να τελείται με μεγαλύτερη συχνότητα από άτομα που βρίσκονται σε διάσταση με τον επίσημο ερωτικό τους σύντροφο και ενδεχομένως οι πιθανότητες επανασύνδεσής τους είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Από την έρευνα ακόμη προκύπτει ότι το 42% περίπου των δραστών του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας με κίνητρο το ερωτικό πάθος ανήκουν στις κατώτερες κοινωνικό-οικονομικές τάξεις ή ασκούν κάποιο επάγγελμα χαμηλού κοινωνικού κύρους. Ήταν ίδιας εθνικότητας με το θύμα στο 87% και μεγαλύτερης ηλικίας στο 76,9%. Στο 17,4% ο δράστης του εγκλήματος είχε τελέσει και κάποιο άλλο ποινικό αδίκημα κατά το παρελθόν, για το οποίο είχε καταδικασθεί ενώ στο 82,6% ο δράστης δεν είχε καμία προηγούμενη ποινική εγγραφή. Διαπιστώνεται λοιπόν ότι οι ανθρωποκτόνοι με κίνητρο το ερωτικό πάθος έχουν μικρότερη ροπή προς το έγκλημα, λειτουργούν παρορμητικά και λιγότερο προσχεδιασμένα και ίσως να είναι το πρώτο και τελευταίο έγκλημα που τελούν.

Το 87% χαρακτηρίζονται από το περιβάλλον τους ως «κοινωνικοί», που έχουν τουλάχιστον μία δομημένη –έστω και ατελώς– κοινωνική σχέση με το θύμα τους, ενώ οι 20 από τους 23 δράστες ήταν «ψυχικά υγιείς». Τα ερευνητικά δεδομένα αναφέρουν ότι τα περισσότερα εγκλήματα παρατηρούνται με μεγαλύτερη συχνότητα σε μικρές και κλειστές κοινωνίες, όπου οι κοινωνικές πιέσεις για αποκατάσταση της τιμής του απατημένου και για τιμωρία της άπιστης είναι περισσότερο έντονες και επιτακτικές. Σημαντικός παράγοντας στις ανθρωποκτονίες με κίνητρο το ερωτικό πάθος είναι ο βρασμός ψυχικής ορμής του δράστη, που αυξάνει τις πιθανότητες επιβολής μειωμένης ποινής. Η έρευνα έδειξε ότι στο 21,7% των περιπτώσεων ο δράστης τέλεσε το έγκλημα σε κατάσταση βρασμού ψυχικής ορμής, ενώ στο 78,3% ο δράστης τέλεσε το έγκλημα σε ήρεμη ψυχική κατάσταση. Σύμφωνα με την έρευνα βρέθηκε ότι, περίπου το 1/2 των υποθέσεων ανθρωποκτονίας συγκεντρώνουν υψηλούς βαθμούς οργάνωσης και προσχεδιασμού από τον δράστη. Στα ερωτικά εγκλήματα αυξάνονται αισθητά οι πιθανότητες ο δράστης να διαπράξει απόπειρα αυτοκτονίας μετά την τέλεση της δολοφονίας.”

Δεν μπορώ να κάνω διάγνωση για κάποιον που δεν βρίσκεται πλέον εν ζωή και που δεν γνώρισα ποτέ από κοντά.

Αυτό που μπορώ να γράψω ως ψυχολόγος είναι πως υπάρχει μια σοβαρή κατηγορία  διαταραχών, που ονομάζονται Διαταραχές Προσωπικότητας και πως άτομα με Διαταραχή Ψυχοπαθητικής Προσωπικότητας αποτελούν το συντριπτικό ποσοστό των δραστών απεχθών εγκλημάτων. Αυτά τα λένε οι έρευνες, δεν τα λέω εγώ. Πως για να υλοποιήσει κάποιος την «φαντασίωση» του θυμού του, είναι προαπαιτούμενο να μην λειτουργούν βασικές λειτουργίες κρίσης και ηθικής αναστολής. Η ψυχοπαθολογία του δράστη είναι πιθανόν να μην γίνεται αντιληπτή από το άμεσο περιβάλλον του, ή εάν του ζητηθεί να επισκεφτεί ειδικό ψυχικής υγείας όπως ψυχίατρο ή ψυχολόγο αυτός να αρνηθεί κατηγορηματικά. Το γεγονός ότι δεν γίνεται αντιληπτή η παθολογία του ή ότι δεν το παραδέχεται ο ίδιος, αυτό δεν τον καθιστά και ψυχικά ισορροπημένο ή «φυσιολογικό».

Διαφωνώ κάθετα με την άποψη που εκφράστηκε πως «Είναι μύθος ότι τα εγκλήματα γίνονται συνήθως από σοβαρά ψυχικά πάσχοντες.» Η διαταραχή ψυχοπαθητικής προσωπικότητας αποτελεί σοβαρή ψυχολογική διαταραχή, που περιλαμβάνεται στα επίσημη εγχειρίδια διάγνωσης ψυχικών διαταραχών (ICD και DSM). Δεν είναι μόνο οι ψυχωτικές διαταραχές, σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Είναι και οι διαταραχές προσωπικότητας και μάλιστα πολύ πιο επικίνδυνες λόγω του ότι είναι δύσκολο να δεχθεί διάγνωση και βοήθεια το άτομο που πάσχει από τέτοια διαταραχή και το περιβάλλον του τείνει να το θεωρεί «φυσιολογικό» και απλώς αναστατωμένο και πικραμένο.

Το έγκλημα που συγκλόνισε την Κύπρο ήταν από ότι φαίνεται προμελετημένο. Το όπλο οπλισμένο και έτοιμο για χρήση σε δευτερόλεπτα σκόρπισε τον θάνατο και τον πόνο. Δεν μπορεί κάτι τέτοιο να θεωρηθεί έγκλημα «εν βρασμώ ψυχής», ούτε προσωρινή παράνοια. Το φονικό όπλο ήταν έτοιμο για χρήση μέσα στο αυτοκίνητο προτού καταφτάσουν ανίδεα τα θύματα της τραγωδίας στο σημείο εκείνο. Για αυτό και δεν υπήρξε περιθώριο αντίδρασης ή διαφυγής. Αυτά είναι γνωστά από τις αναφορές αυτοπτών μαρτύρων και σίγουρα έχουν κατατεθεί και στους ανακριτές.

Όπως αναφέρει και Δρ Βερεσιές ο ψυχίατρος, σε συνέντεξη του στον δημοσιογράφο Μάριο Δημητρίου : «Υπήρξε συναισθηματική και ενδοψυχική προετοιμασία και δεν έγινε εν βρασμώ ψυχής ή τυχαία»

Δεν έχω κανένα λόγο να ανακατευθώ στο έργο της θανατικής ανάκρισης και της διερεύνησης του φονικού. Δεν είναι η δουλειά μου. Την δική μου κατάθεση την έδωσα από την πρώτη στιγμή στην αστυνομία.

Η δουλειά μου είναι να μπορέσω  να εξηγήσω στον εαυτό μου πρώτα και στον επιζώντα ύστερα γιατί συνέβηκε αυτό.

Δεν θα κατηγορήσω ούτε την Αστυνομία, ούτε το Γραφείο Ευημερίας. Ως ψυχολόγος και κοινωνικός επιστήμονας πιστεύω ακράδαντα πως χρειάζεται να αναθεωρηθεί το νομικό πλαίσιο ώστε οι αρμόδιοι φορείς να μπορούν να επεμβαίνουν άμεσα και αποτελεσματικά σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, απειλών κατά της ζωής μελών της οικογένειας κλπ.

Όπως ισχύει η παρούσα νομοθεσία και οι κανονισμοί, εάν ένα άτομο καταγγείλει πως κάποιος τον έχει χτυπήσει στο παρελθόν και απειλεί να τον σκοτώσει, η αστυνομία δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο παρά να ανοίξει υπόθεση και να καλέσει τον καταγγελθέντα να καταθέσει για το θέμα και να του γνωστοποιήσει την καταγγελία. Εάν κάποιος βρίσκεται σε αυτή την ψυχική κατάσταση που βρισκόταν ο μακαρίτης, δεν είναι πολύ πιθανό να φύγει από την κατάθεση στην Αστυνομία και να βάλει αμέσως σε πράξη τα σχέδια του; Τα προμελετημένα; Η γνώμη μου είναι πως χρειάζεται να αποκτήσει το ΤΑΕ εξουσία αυτόφωρου κράτησης για τουλάχιστον 24 ώρες κάποιου βίαιου ή δυνητικά βίαιου ανθρώπου, προκειμένου να του γίνουν οι απαραίτητες ψυχιατρικές εξετάσεις από κρατικό ψυχίατρο και σε εκείνο το χρονικό διάστημα να φυγαδευτεί η οικογένεια στο καταφύγιο για προστασία από την οικογενειακή βία.

Και στο γραφείο Ευημερίας. Όταν γίνει καταγγελία για βία στην οικογένεια και απειλές, επώνυμη είτε ανώνυμη, το γραφείο στέλνει μια λειτουργό στο σπίτι της οικογένειας να κάνει αυτοψία. Να συναντήσει δηλαδή τόσο τα πιθανά θύματα όσο και τον πιθανό δράστη επί τόπου και να συλλέξει πληροφορίες. Σκεφτήκατε το ενδεχόμενο να υλοποιούνταν πάλι τα σχέδια την ώρα που θα βρισκόταν η λειτουργός εκεί;

Το νομικό πλαίσιο και οι κανονισμοί σε σχέση με την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας στην οικογένεια χρειάζονται αναβάθμιση. Η άποψη μου είναι πως πρέπει να συσταθεί επιτροπή από ειδικούς, νομικούς, εγκληματολόγους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, αστυνομικούς, να μελετήσου τα νομικά πλαίσια άλλων χωρών, τα κενά που έχει η δική μας νομοθεσία και να καταρτίσουν ένα νέο νομικό πλαίσιο που να μπορεί να είναι αποτελεσματικό στην δική μας χώρα και κοινωνία.

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς όμως εν τω μεταξύ για να μπορούμε να προλάβουμε τέτοια περιστατικά στο μέλλον, κάποιες δικές μου σκέψεις:

1. Εάν ένας άνθρωπος εξασκεί βία σε μέλη της οικογένειας του, τα κτυπά, τα υβρίζει, τα μειώνει τότε είναι πιθανόν να φτάσει και στο έσχατο σημείο. Να το έχουμε πάντα υπόψη μας.
2. Εάν ένας άνθρωπος έχει ήδη εξασκήσει βία πάνω σε μικρά ζώα, σκότωσε γατιά, τραυμάτισε σκυλάκια κλπ, τότε είναι πιθανόν να πάσχει από διαταραχή ψυχοπαθητικής προσωπικότητας και είναι επικίνδυνος να εξασκήσει ανάλογη βία και σε ανθρώπους.
3. Όταν κάποιος απειλεί πως εάν φύγεις από μένα, εάν χωρίσουμε, θα σε σκοτώσω και θα σκοτωθώ το λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη, έστω και εάν υπάρχει η πιθανότητα οι απειλές να είναι κούφιες. «Φύλαγε τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά».
4. Στο 1440 υπάρχει δωρεάν εθελοντική τηλεφωνική γραμμή για αντιμετώπιση της βίας στην οικογένεια. Τηλεφωνούμε σε εκείνον τον αριθμό, αναφέρουμε το τι συμβαίνει στο σπίτι μας και ζητούμε οδηγίες για το πώς να προστατευτούμε.
5. Εάν υποψιαζόμαστε ή μάθουμε πως σε μια οικογένεια που γνωρίζουμε συμβαίνουν περιστατικά βίας καταγγέλλουμε ανώνυμα στο Γραφείο Ευημερίας. Το Γραφείο Ευημερίας είναι υποχρεωμένο να διερευνήσει κάθε καταγγελία, έστω και ανώνυμη.
6. Εάν βρισκόμαστε σε κατάσταση διάστασης και ο πρώην σύντροφος μας απειλεί να μας κάνει κακό, το αναφέρουμε στον δικηγόρο μας και παίρνουμε νομική συμβουλή για το πώς να το χειριστούμε. Είμαι σίγουρη πως μετά το τελευταίο τραγικό περιστατικό και οι δικηγόροι θα είναι τριπλά προσεκτικοί στο άκουσμα τέτοιων απειλών.
7. Συμβουλεύουμε τις γυναίκες και τα παιδιά που δέχονται βία στην οικογένεια να απευθυνθούν στην Αστυνομία, στο Γραφείο Ευημερίας, στο 1440 και να ζητήσουν προστασία.
8. Να καταγγέλλουμε περιστατικά βίας στην Αστυνομία και να μην αποσύρουμε μετά τις καταγγελίες, έστω και αν «τα έχουμε βρει» με αυτόν που μας κακοποίησε.
9. Να αντιληφθούμε όλοι πως άντρες και γυναίκες έχουμε ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις και πως ο σύντροφος μας είτε από σχέση ή γάμο έχει κάθε ανθρώπινο δικαίωμα να μας χωρίσει, έστω και εάν εμείς θέλουμε να είμαστε μαζί του.
10. Να αποφεύγουμε να δικαιολογούμε περιστατικά βίας. Μου σηκώνεται η τρίχα όταν ακούω πως «είχε τα δίκια του και ο δολοφόνος». Ότι δίκιο και να έχεις, σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογείται το να σκοτώσεις τα μέλη της οικογένειας σου. Εάν άνθρωποι στο περιβάλλον σας δικαιολογούν θύτες σε τέτοια οικογενειακά εγκλήματα, αυτό είναι ανησυχητικό…
11. Όταν ένα ζευγάρι από τον οικογενειακό ή κοινωνικό μας περίγυρο βρίσκεται σε διαδικασία χωρισμού, να μην επεμβαίνουμε, να μην συνδαυλίζουμε φωτιές και εάν μας ζητηθεί η γνώμη μας να είναι ουδέτερη και ειρηνοποιός. Όλοι έχουν δίκιο και όλοι έχουν άδικο, μια ψυχοπαθητική προσωπικότητα όμως αντιλαμβάνεται το δίκιο της ως το εξέχον και σημαντικό.
12. Να μην βγάζουμε συμπεράσματα για ανθρώπους και καταστάσεις που δεν γνωρίζουμε.
13. Όταν κάνουμε μια νέα γνωριμία, να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τυχόν σημάδια βίας ή δικαιολόγησης της βίας από το άλλο άτομο και να μην προχωρούμε σε σχέση μαζί του εφόσον διαπιστώσουμε κάτι τέτοιο.
14. Εάν μέσα στην ερωτική μας σχέση ή στον γάμο μας υπάρξει βία, φεύγουμε να γλιτώσουμε, παραμένουμε μόνο εάν ο θύτης δεσμευτεί και κάνει ψυχοθεραπεία και ψυχοφαρμακοθεραπεία για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του. Και πάντα είμαστε προσεκτικοί και σε επιφυλακή. Ακόμα και εάν ένα άτομο με διαταραχή ψυχοπαθητικής προσωπικότητας δεχθεί να πάει σε ψυχολόγο ή και ψυχίατρο, μπορεί να μην ακολουθεί συνειδητά την θεραπεία, χρειάζεται βούληση του ατόμου για να ακολουθήσει ψυχοθεραπεία και να παίρνει σωστά τα φάρμακα του, οπόταν δεν επαναπαυόμαστε…
15. Δεν συνεχίζουμε καβγάδες με βίαια άτομα μέσω τηλεφώνου, μηνυμάτων και τα λοιπά. Μπορεί εμείς να θέλουμε να βρούμε το δίκιο μας, αλλά ποτέ δεν ξέρουμε πως θα αντιδράσει ο άλλος. Όσο λιγότερες συγκρούσεις, τόσο το καλύτερο. Για ζευγάρια που βρίσκονται σε διάσταση, εάν ο ένας από τους δύο επιμένει να στέλνει μηνύματα και να τηλεφωνεί, τον παραπέμπουμε στον δικηγόρο μας. Δεν μιλούμε εμείς με τον πρώην μας ή την πρώην μας όταν η κατάσταση είναι τεταμένη και υπάρχουν διαμάχες. Να κάνουν την συζήτηση αυτή οι δικηγόροι.
16. ʼτομα τα οποία έχουν δεχθεί σωματική βία και κακοποίηση ως παιδιά και δεν έχουν δεχθεί ποτέ ψυχοθεραπεία για αυτό και συνεχίζουν οι ίδιοι τον φαύλο κύκλο της βίας είναι επικίνδυνοι για τους γύρω τους. Προσέχουμε. Επαγρυπνούμε.

Αυτές κάποιες πρόχειρες σκέψεις που μου έρχονται στο μυαλό, αναλογιζόμενη τα γεγονότα.

Πραγματικά, εύχομαι ο Θεός  να αναπαύσει τις ψυχές αυτών που έφυγαν και να δώσει παρηγοριά στις οικογένειες τους.

Το αγόρι μας είναι καλά, και πιστεύω πως θα τα καταφέρει στην συνέχεια. Έχει ψυχικό σθένος, ψυχολογική ισορροπία, δεν φέρει καμιά κληρονομική ψυχοπαθολογία και έχει την καλύτερη ειδικό στο πλευρό του, όχι εμένα, την παιδοψυχολόγο του, της οποίας τις γνώσεις και ικανότητες εμπιστεύομαι απόλυτα.

Μακάρι να μην ξανασυμβεί κάτι τέτοιο.

Μακάρι….

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος, συγγραφέας

Αρ. Επαγγελματικής άδειας: 24/677 (Ελληνική Δημοκρατία, Ε. Ε.).

http://www.theklapetridou.com

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Themaonline

Η χρήση και η κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών αποτελεί ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα στη σύγχρονη κοινωνία και οπωσδήποτε είναι ένα φαινόμενο επιβαρυντικό και καταστροφικό τόσο για την κοινωνία την ίδια όσο και για τα μέλη της. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, συνηθίζαμε να θεωρούμε πως τα ναρκωτικά είναι ένα κακό «μακριά από εμάς», θεωρώντας πως δεν απειλεί την κυπριακή κοινωνία. Η εξέλιξη των πραγμάτων όμως, μας έφερε στο σημείο όπου γονείς, εκπαιδευτικοί και κοινωνικοί επιστήμονες να αντιληφθούμε πως πρόκειται περί υπαρκτού προβλήματος που απειλεί και τα δικά μας παιδιά.

Πολλά γράφονται για τα ναρκωτικά. Περιγράφοντας την φύση, την χρήση και τις παρενέργειες της κάθε ουσίας. Την μορφή της εξάρτησης και αργού θανάτου που δημιουργεί και φυσικά τις μεθόδους θεραπείας και αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος. Λίγα όμως γράφονται για την πρόληψη. Γι’ αυτόν τον λόγο, διάλεξα στο παρόν κείμενο να ασχοληθώ με τις αιτίες, και την πρόληψη του προβλήματος των ναρκωτικών.

Ο Scott Peck, διακεκριμένος αμερικανός ψυχίατρος και συγγραφέας ξεκινά το περίφημο βιβλίο του «The road less traveled», με την εξής φαινομενικά απλοϊκή, αλλά ουσιώδη διαπίστωση: Life is difficult, η ζωή είναι δύσκολη. Η ζωή είναι δύσκολη … Δεν είναι εύκολη η ζωή του ανθρώπου. Εμπόδια, δυσκολίες, απογοητεύσεις βρίσκουμε οι άνθρωποι καθημερινά στον δρόμο μας. Ο πόνος και η ταλαιπωρία είναι κομμάτια αναπόσπαστα της ανθρώπινης φύσης. Ίσως από τότε που πρωτοδαγκώσαμε τον απαγορευμένο καρπό στον κήπο του παραδείσου, «καταδικασθήκαμε» να ταλαιπωρούμαστε καθημερινά. Τα ναρκωτικά και η κάθε μορφής εξάρτηση, αποτελούν εύκολους δρόμους, διαθέσιμες διεξόδους στα προβλήματα του ανθρώπου, στην δύσκολη ζωή του.

Ο Scott Peck, συνεχίζει σε ένα επόμενο βιβλίο του, με τον τίτλο : “Furtheralong the road less traveled” , στο όγδοο κεφάλαιο να μιλά για την εξάρτηση ως μια «ιερή ασθένεια» (Addiction, The sacred disease,p.136)

I think that people who become slaves to alcohol and other drugs are people who want, who yearn, to go back to Eden – who want to reach Paradise, reach Heaven, reach home – more than most…..

But ofcourse, one cannot go back to Eden. One can only go forward through the painful desert. The only way to reach home is the hard way. But addicts, who have a terribly yearning to go home, are going the wrong way – back instead of forward……

«Πιστεύω πως οι άνθρωποι που γίνονται σκλάβοι στο αλκοόλ και σε άλλα ναρκωτικά, είναι άνθρωποι που θέλουν, επιθυμούν, να επιστρέψουν πίσω στην Εδέμ – που θέλουν να φτάσουν στον Παράδεισο, τον Ουρανό, να πάνε σπίτι- περισσότερο από τους περισσότερους…

Αλλά, φυσικά, ο άνθρωπος δεν μπορεί να πάει πίσω στην Εδέμ. Μπορεί να πάει μόνο μπροστά, διαμέσου της επώδυνης ερήμου. Ο μόνος τρόπος για να πλησιάσει το σπίτι, είναι ο δύσκολος δρόμος. Αλλά οι εξαρτημένοι άνθρωποι, που έχουν μια φοβερή επιθυμία να πάνε σπίτι, πάνε από τον λάθος δρόμο- πίσω αντί μπροστά…»

Θεωρώ πως η ουσία του προβλήματος της χρήσης και εξάρτησης ουσιών είναι αυτή. Η εύκολη λύση στα προβλήματα και αδιέξοδα της σύγχρονης εποχής.

Και ποια είναι αυτά τα προβλήματα που σπρώχνουν τους νέους στις εύκολες λύσεις;

Χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας που ενισχύουν το φαινόμενο της χρήσης:

1. Κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα
2. Κοινωνικά ξεριζώματα, παλιννόστηση, μετανάστευση
3. Εξασθένηση κοινωνικών αξιών και θεσμών.
4. Αποπροσανατολισμός του εκπαιδευτικού συστήματος
5. Αλλαγή στην δομή και στις λειτουργίες της οικογένειας
6. Φαρμακευτική κοινωνία
7. Καταναλωτισμός
8. Μέσα μαζικής ενημέρωσης – διαφήμιση
9. Διατάραξη ισορροπίας της φύσης – αστικοποίηση
10. Δυσοίωνες εργασιακές συνθήκες
11. Παράταση σπουδών
12. Οικονομική εξάρτηση από τους γονείς.

Η κοινωνική πραγματικότητα φαίνεται να είναι αρνητική και να ενισχύει την εμπλοκή σε παρεκκλίνουσες, προβληματικές συμπεριφορές

Οικογένεια:

1. Απουσία στενής σχέσης με γονείς
2. Έλλειψη παρακολούθησης και εποπτείας του παιδιού
3. Έλλειψη ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες του
4. Ασυνέπεια στις μεθόδους πειθαρχίας
5. Υπερβολική αυστηρότητα ή παραχωρητικότητα
6. Υπερβολική συναισθηματική εμπλοκή
7. Ακαταλληλότητα των γονιών να λειτουργήσουν ως θετικά πρότυπα μίμησης

Ομάδες συνομηλίκων

Στο παρελθόν, έχει δοθεί μεγάλοι έμφαση στον αρνητικό ρόλο που παίζουν οι ομάδες συνομηλίκων στην μύηση στον κόσμο των ναρκωτικών. Οι σύγχρονες έρευνες όμως αποδεικνύουν, πως είναι περισσότερο οι γονείς αυτοί που ασκούν μια πρώιμη επιρροή στη μίμηση μοντέλων συμπεριφοράς χρήσης ουσιών και στην εκμάθηση αξιών και συνηθειών που σχετίζονται με το αλκοόλ και τα φάρμακα.

Μετά την χρήση έρχονται οι συνομήλικοι, ώστε να γίνουν η κυρίαρχη κοινωνική επιρροή. Με πιο απλά λόγια, τα παιδιά τα οποία επηρεάζονται αρνητικά από το οικογενειακό τους περιβάλλον, τείνουν να επιζητούν την συναναστροφή και την έγκριση από τις παρέες των συνομηλίκων τους, οι οποίες ήδη σχετίζονται με την χρήση.

Η χρήση κάποιας ναρκωτικής ουσίας αποτελεί ένα μέρος του συμπλέγματος των προβληματικών συμπεριφορών και η εμπλοκή σε μια προβληματική συμπεριφορά παρουσιάζει έναν κίνδυνο για εμπλοκή σε άλλες μορφές προβληματικής συμπεριφοράς.

ʼτομο:

Προβλήματα εφηβείας

Ανάγκη για κοινωνική ένταξη, ανακούφιση από προσωπικά προβλήματα.

Τα άτομα που έγιναν χρήστες είχαν θετικές προσδοκίες για τις ουσίες….

ʼρα το άτομο επιλέγει αν θα γίνει χρήστης ή όχι!!!!

Η Κοκκέβη (1987, η χρήση νόμιμων και παράνομων τοξικών ουσιών στην εφηβεία, Σύγχρονα θέματα παιδοψυχιατρικής , Αθήνα, Καστανιώτης) μιλά για ένα φαινόμενο πολυπαραγοντικής προέλευσης.

Οι περισσότεροι ερευνητές υποστηρίζουν πως υπάρχει ένας συνδυασμός παραγόντων:

Ψυχολογικών (προσωπικότητα του ατόμου)

Βιολογικών ( χαρακτηριστικά της ουσίας και τα βιολογικά χαρακτηριστικά του ατόμου)

Κοινωνικών ( κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες, οικογενειακό περιβάλλον κ.α.)

Η χρήση ουσιών και η εξάρτηση είναι μια προβληματική συμπεριφορά ( και με αυτήν την έννοια σύμπτωμα βαθύτερων δυσκολιών και προβλημάτων)

Οφείλει να είναι κανείς προσεκτικός όταν μιλά για καταστάσεις κινδύνου, γιατί πολλοί έφηβοι που φαίνεται να αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο ουδέποτε προχωρούν σε συμπεριφορά επικίνδυνη για τους εαυτούς τους ή τους άλλους ανθρώπους,

ή εμπλέκονται λιγότερο συγκρινόμενοι με τους συνομήλικους τους ή και ανεμπλέκονται φαίνεται να εγκαταλείπουν πιο γρήγορα από τους άλλους (Jessor, 1992, problem behavior and psychosocial development: a longitudinal study of youth, New York, Academic Press

Ο Scott Peck αναφέρει πως

What haracterizes mental health is not the absence of crises, but the ability to meet our crises early!

Ότι χαρακτηρίζει την ψυχική υγεία, δεν είναι η απουσία κρίσεων, αλλά η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις μας εγκαίρως!

Και εκεί ακριβώς έγκειται η πρόληψη στο τομέα των εξαρτησιογόνων ουσιών.

Πώς το αναπτύσσουμε αυτό;

Πώς βοηθούμε τα παιδιά μας να μεγαλώσουν ως δυνατοί χαρακτήρες με ικανότητες να αντιμετωπίζουν ουσιαστικά τα προβλήματα τους και να αντιστέκονται στα ναρκωτικά;

θετικές επιδράσεις της οικογένειας:

• Δεσμός
• Συναισθηματική σύνδεση , καλές διαπροσωπικές σχέσεις
• Συμμετοχή σε οικογενειακές δραστηριότητες
• Αισθήματα ασφάλειας και αποδοχής
• Εκπαίδευση σε αξίες
• Καλή διαχείριση του άγχους
• Μοίρασμα ευθυνών
• Έκφραση συναισθημάτων
• Βαθειά επικοινωνία με κύριο χαρακτηριστικό την δυνατότητα αυτοαποκάλυψης σκέψεων (ανησυχιών) μεταξύ γονιών και παιδιών

Πέραν των καλών διαπροσωπικών σχέσεων και την παροχή συναισθηματικής ασφάλειας στα παιδιά, η οικογένεια, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά της να αποκτήσουν μια έξη, μια στροφή προς την πνευματικότητα, την ενασχόληση με την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου. Αυτό επιτυγχάνεται πρώτιστα μέσα από το προσωπικό μας παράδειγμα. Τα παιδιά μας, όταν μας παρατηρούν εμάς να δίνουμε έμφαση στην καλλιέργεια της ψυχής και όχι μόνο του σώματος μας, στην ανάπτυξη του μυαλού και της σκέψης μας, να αντιστεκόμαστε στην εμπορικοποίηση της ζωής και των αξιών της, να απορρίπτουμε τον καταναλωτισμό, τότε παίρνουν ουσιώδη μαθήματα από εμάς ώστε να μας μιμηθούν σε αυτές μας τις προσπάθειες.

Το να πουν ΟΧΙ στα ναρκωτικά τα παιδιά μας, έγκειται καθαρά σε μια προσωπική τους απόφαση. Κανείς άλλος δεν μπορεί να το πάρει αυτήν την απόφαση για τα ίδια. Δεν μπορούμε εξάλλου να βρισκόμαστε συνέχεια μαζί τους, σε κάθε στιγμή, ώστε να τους υπερπροστατεύουμε από κάθε κίνδυνο! Η μεγάλη πρόκληση για τους γονιούς και τους εκπαιδευτικούς στο θέμα της πρόληψης του εθισμού στις ναρκωτικές ουσίες, είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αναπτύξουν αυτή την ισχυρή θέληση ώστε να μπορούν να πάρουν την θαρραλέα απόφαση, να αντιμετωπίσουν τα όποια προβλήματα τους, τα οποία είναι διαφορετικά για το κάθε παιδί, χωρίς να φοβούνται τον κόπο και να δειλιάζουν μπροστά στον πόνο που απαιτεί η αυθεντική ζωή.

Η ζωή είναι δύσκολη, όλοι έχουμε προβλήματα, το πώς τα αντιμετωπίζουμε όμως, μπορεί να μας οδηγήσει στον προσωπικό μας παράδεισο, αυτόν της υπεύθυνης διαβίωσης με τις χαρές που δύσκολα κατακτούμε, αλλά είναι αυθεντικές και διαρκείς, ή στον ψεύτικο παράδεισο των ναρκωτικών ουσιών με τα θανατηφόρα αποτελέσματα τόσο σε σωματικό όσο και ψυχικό επίπεδο.

Τι λέει αυτό το ευφάνταστο διαφημιστικό σλόγκαν ενάντια στα ναρκωτικά; ΔΙΑΛΕΓΩ ΤΗΝ ΖΩΗ. Ας διαλέξουμε την ζωή, λοιπόν. Την ζωή που είναι δύσκολη, αλλά αξίζει τον κόπο να αγωνιστούμε για αυτήν και μέσα σε αυτήν. Η χαρά της δημιουργίας και της επίτευξης των στόχων μας, της υπερπήδησης των δυσκολιών μας δεν συγκρίνεται με την ψεύτικη και τόσο σύντομη ηδονή της όποιας ναρκωτικής ουσίας.

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος

Δεν σου άρεσε να σε φωτογραφίζουν… Μισούσες τις κάμερες… Σου ήταν αδιάφορη η δημοσιότητα… Χαιρόσουν με τη χαρά του κάθε ακροατή και συμπονούσες τον πόνο του… Γιάννα… Όταν 9 χρόνια πριν ήρθα στη Λευκωσία, άγνωστη μεταξύ αγνώστων, ήσουν από τους πρώτους ανθρώπους που μου έτειναν το χέρι… Καταξιωμένη, πρώτη ραδιοφωνική παραγωγός εσύ, μικρή άγνωστη ψυχολόγος εγώ… Ήσουν πάντα όμως επί ίσοις όροις… Απλή, καταδεκτική, ανθρώπινη, μανούλα, αδελφή και φίλη… Σαν παιδί που ανοίγει χριστουγεννιάτικο δώρο, κάθε φορά που διάβαζες τα μηνύματα από τους ακροατές στον υπολογιστή… Χανόσουν, χαμογελούσες, κουνούσες το κεφάλι, ενθουσιαζόσουν… Αυθεντική ως το κόκκαλο κι αντάρτισσα… Αλλά και ψυχούλα. Μην καπνίζεις, μου έλεγες, να σε έχουμε… Εσύ δεν κάπνιζες ψυχή μου, κι όμως δεν σε έχουμε πια 🙁 Την πρώτη φορά που μιλήσαμε στο τηλέφωνο, τη θυμάμαι σαν χθες, πρέπει να ήταν αρχές του 2005, μιλούσαμε για μιάμιση ώρα… Πω πω, δεν κατάλαβα πως πέρασε η ώρα, μου είπες… Ούτε εγώ το κατάλαβα, αλήθεια… Τότε δεν ήξερα τίποτα για σένα, απλώς μια γλυκεία φωνή από το ραδιόφωνο… Πολλές άλλες συνομιλίες ακολούθησαν, κάποιες δημόσιες, άλλες ιδιωτικές. Σε καταλαβαίνω, μου έλεγες, που παραιτήθηκες από το δημόσιο. Εμένα με διόρισαν και δεν πήγα. Έχει πολλές άραγε σαν εμάς; Όχι, Γιάννα μου, πολλές σαν εσένα δεν έχει, για αυτό και ξεχώρισες από την αγάπη του κόσμου, ήσουν πρώτη κι είχες την ταπείνωση του τελευταίου… Πού είσαι τώρα; Έφυγες ανήμερα γιορτής σαν κάθε αγιασμένο… Έφυγες και δεν πρόλαβα να σου πω αντίο… Θα σε έπαιρνα την Πέμπτη τηλέφωνο, όπως κανονίσαμε… Χωρίς τον ξενοδόχο προφανώς… 🙂 Σου άρεσε μου είπες που ηρέμησα και ρωτούσες πού το βρίσκω το γέλιο μου. Το βρίσκω στην πίστη σε παναθρώπινες αξίες, όπως αυτές που τόσο πιστά υπηρέτησες… Δεν ξέρω αν θα αντέξω να έρθω στην κηδεία σου… Δεν θα αντέξω αν τύχει να ακούσω ανθρώπους που σε πόνεσαν όσο ήσουν ζωντανή να σε εξαίρουν πεθαμένη. Το μισώ αυτό πιο πολύ κι απ’ τον ίδιο το θάνατο…. 🙁 Γελάω αύριο στο Mega. Μην με παρεξηγήσεις… Είναι κονσέρβα η εκπομπή… Γυρισμένη προτού φύγεις… Αντίο, καλή μου… Αγαπώ σε… Α! Και Χρόνια Πολλά… Δεν θα είσαι εδώ σωματικά να δεις αυτό που περιμέναμε… Την ανάκαμψη της Κύπρου μας… Την πνευματική…

Είναι από τις σπάνιες φορές που παρακολουθώ τηλεόραση μαζί με τα παιδιά. (Κι αυτό όχι γιατί είμαι εναντίον της κοινής τηλεθέασης, πόσο μάλλον τη θεωρώ ιδιαίτερα χρήσιμη, αλλά επειδή όταν αυτά επιτέλους ησυχάσουν μπροστά στις αγαπημένες τους σειρές τότε εγώ βρίσκω το χρόνο να κάνω τις δουλειές του νοικοκυριού.) Την ώρα των διαφημίσεων των απορρυπαντικών από την οθόνη μας παρελαύνουν διάφορες πρωταγωνίστριες 3 σε 1: η σέξι αδύνατη κοπέλα με τα μικροσκοπικά εσώρουχα, η καλή νοικοκυρά και η χαρωπή μητέρα με τα τέλεια αψεγάδιαστα παιδιά.

Γυρίζω και κοιτάζω τα παιδιά μου να κυλιούνται ανελέητα στον πολιορκημένο καναπέ με τα ρούχα τους λερωμένα από χυμούς και σοκολάτες, να πιάνονται στα χέρια με την παραμικρή αφορμή, το σπίτι μου να είναι καθημερινά σε κατάσταση βομβαρδισμού κι εμένα τόσο άκομψη και βαρετή μέσα στις φόρμες μου αχτένιστη, άβαφη και με τα νεύρα υπ’ ατμόν. Γιατί δε μοιάζω στην κυρία από τη διαφήμιση; Μήπως δεν τα καταφέρνω τελικά; Πόσο καλός γονιός είμαι;

Η εποχή μας μας επιβάλλει περισσότερο από ποτέ άλλοτε να είμαστε πρότυποι γονείς. Σούπερ μαμάδες και πατεράδες. Αμάν πια, τόσες διαλέξεις ψυχολογίας παρακολουθήσαμε, τόσες εκπομπές είδαμε, τόσα βιβλία πρακτικής γονεϊκότητας διαβάσαμε.

Γιατί δεν τα καταφέρνουμε όμως κι εμείς και τα παιδιά μας να γίνουμε τέλειοι;

Πρώτον επειδή δεν υπάρχει τέλειος γονιός, μόνο κόπος δίχως τέλος. Το να είσαι γονιός δεν είναι ένα φανταστικό ταξίδι θεαματικών αποκαλύψεων και συνεχούς ευχαρίστησης. Το να είσαι γονιός σημαίνει ένας συνεχής αδιάκοπος κουραστικός αγώνας. Αυτό βέβαια δεν το δείχνουν οι λαμπερές διαφημίσεις ούτε το αναγνωρίζουν οι άλλοι γύρω μας. Όλοι ζητούν από τους γονιούς τελειότητα και υψηλές αποδόσεις. Τα παιδιά τους, οι δάσκαλοι των παδιών τους, οι γείτονες, οι φίλοι, οι συγγενείς.

Δεύτερον επειδή είμαστε άνθρωποι και υπάρχουν όρια στα συναισθηματικά και τα ενεργειακά μας αποθέματα. Μέχρις ενός σημείου μπορούμε να κουραστούμε. Μέχρις ενός σημείου μπορούμε να αντέξουμε. Μετά βέβαια, μπορούμε σίγουρα να είμαστε τέλειοι γονείς επειδή θα είμαστε πεθαμένοι! Είπαμε : τέλειος ίσον κάποιος που έφτασε στο τέλος. Επιτρέψτε μου το μαύρο χιούμορ. Εδώ μιλούμε για μαύρες πραγματικότητες.

Στους παλιούς «καλούς» καιρούς η Ψυχολογία και οι γνώμες των ψυχολόγων για το ανάγιωμα (ανατροφή) των παιδιών μας ήταν άγνωστες στους πολλούς γονείς στην Κύπρο. Οι γονείς μεγάλωναν τα παιδιά τους όπως τους είχαν μάθει οι δικοί τους γονείς χωρίς φόβο και ενοχές. Τα παιδιά δεν είχαν ούτε το θάρρος ούτε το δικαίωμα να αμφισβητήσουν τις μεθόδους των γονιών τους. Οι γονείς ένιωθαν ενδυναμωμένοι στο φυσικό τους ρόλο και τα παιδιά ένιωθαν ασφάλεια και σταθερότητα με γονείς που ήταν σίγουροι για τις αποφάσεις τους.

Σήμερα οι γονείς είναι αποδυναμωμένοι και κατατσακισμένοι από τις πραγματικότητές τους και τη συνεχή αμφισβήτηση της ικανότητάς τους. Καταπλακώνονται από ενοχές και καταντούν να μεγαλώνουν κακομαθημένα παιδιά χωρίς σαφή όρια τάξης και ευνομίας. Ο γνωστός κύπριος ψυχίατρος Τάκης Ευδόκας στο βιβλίο του «Οδηγός Ψυχικής Υγείας για γονείς και εκπαιδευτικούς» (Λευκωσία 2004, σελ.41) αναφέρει: « Φαίνεται πως στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια εξαφανίστηκε η έννοια των δικαιωμάτων των γονιών. Μόνο υποχρεώσεις έχουν. Τρέχουν οι γονείς όλα τα απογεύματα να μεταφέρουν τα παιδιά τους από το ένα φροντιστήριο στο άλλο. Τα πάντα θα προσφέρουν στην κακώς νοούμενη ευημερία των παιδιών τους… Ήταν μέσα σ’ αυτή την ατμόσφαιρα, όταν πριν είκοσι περίπου χρόνια μου τηλεφώνησαν να δώσω διάλεξη σε γονιούς για τα παιδιά και αρνήθηκα, λέγοντας «αν πρόκειται να γίνει Σύνδεσμος Προστασίας Γονιών από τα Παιδιά» τότε ευχαρίστως έρχομαι. Και έκτοτε σταμάτησα τις ομιλίες για παιδιά. Νομίζω είναι καιρός να διεκδικήσουν και ορισμένοι γονείς τα δικαιώματά τους. υπάρχει το μέτρο για όλα , όπως και για τα παιδιά».

Πόσο τέλειος γονιός είμαι; Ευτυχώς δεν είμαι τέλεια. Δεν έχω φτάσει ακόμα στο τέλος. . . Κι ούτε θέλω να φτάσω. Λέω όχι όταν κρίνω πως χρειάζεται, αφήνω το σπίτι ασκούπιστο και ασφουγγάριστο μέχρι να ξανάρθει η κοπέλα που καθαρίζει, αφήνω τα παιδιά στην babysitter και βγαίνω έξω και διασκεδάζω με το σύντροφό μου όποτε νιώσω την ανάγκη, βάζω ως προτεραιότητα τη δική μου ισορροπία και ευημερία. Αν εγώ γίνω χίλια κομμάτια, αν φτάσω στο ύψιστο σημείο της αντοχής μου, αν αρρωστήσω σωματικά και ψυχολογικά τότε δε θα είμαι καθόλου καλός γονιός. Δεν είναι έτσι;

το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγλαντζιά το 2006

Το φαινόμενο της «τύχης» και του «διαβάσματός» της είναι πολύ παλιό. Χρονολογείται από την αρχή του κόσμου. Πάντα οι άνθρωποι ήθελαν να ξέρουν το μέλλον τους και ένιωθαν σιγουριά και εξασφάλιση εάν πίστευαν πως αυτό ήταν γραμμένο από πριν, δηλαδή προδιαγεγραμμένο, άρα δεν θα έφταιγαν αυτοί για οτιδήποτε θα πήγαινε στραβά και ούτε θα χρειαζόταν να προσπαθήσουν και να ταλαιπωρηθούν για την ευτυχία τους.

ʼλλο πράγμα όμως ο εφησυχασμός και άλλο η πραγματικότητα. Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Δημιουργούμε εμείς το μέλλον μας ή αυτό φτιάχνεται από μόνο του; Εξαρτιόμαστε από τα γραμμένα, τους άλλους ή τον εαυτό μας;

Θα γράψω για την προσωπική μου πίστη. Σε αυτά τα θέματα το τι πιστεύει ο καθένας είναι προσωπικό και έχει να κάνει με τον τρόπο που αναλύει και ερμηνεύει την πραγματικότητα.

Πιστεύω πως τίποτα δεν είναι γραμμένο πουθενά αλλού εκτός από το υποσυνείδητο μυαλό μας. Οι επιθυμίες μας, οι φόβοι μας, οι ελπίδες μας, τα όνειρά μας, τα τραύματά μας και ο τρόπος που τα αντιμετωπίζουμε ή όχι, διαμορφώνουν την πραγματικότητά μας και το μέλλον μας. Μπορεί να δηλώνουμε πως θέλουμε να κάνουμε κάτι, πως επιθυμούμε να πετύχουμε στην δουλειά μας για παράδειγμα, και αυτό να μην γίνεται. Γιατί; Γιατί ακόμα και αν τα χείλη μας προφέρουν την πρόθεση να κινηθούμε προς μια κατεύθυνση, εάν μέσα στο υποσυνείδητό μας έχουμε στοιχεία που να μπλοκάρουν αυτήν την κίνηση, τότε δεν θα επιτευχθεί. Δεν θα πετύχει. Και η λέξη επιτυγχάνω υπονοεί, κατά την άποψή μου, πως ανεβαίνω πάνω στην τύχη μου. Επί +τύχη είναι τα δύο συνθετικά αυτού του ρήματος. Δηλαδή επεμβαίνω στην τύχη μου, την αλλάζω, την διαμορφώνω.

Διαμορφώνουμε δηλαδή την τύχη μας είτε θετικά είτε αρνητικά. Την διαμορφώνουμε θετικά εάν τα κίνητρά μας για την πρόοδό μας είναι ισχυρά και είμαστε προσανατολισμένοι προς μια θετική κατεύθυνση για τον εαυτό μας. Αγαπούμε τον εαυτό μας, πιστεύουμε στην αξία μας και θέλουμε το καλό μας. Έχουμε κατανικήσει τα αισθήματα μειονεξίας και ανασφάλειας και έχουμε καθαρίσει την ψυχή μας, το υποσυνείδητό μας από τους φόβους μας. Τους γνωρίσαμε, συμφιλιωθήκαμε με αυτούς και έχουμε αλλάξει στάση απέναντί τους.

Από την άλλη μεριά μπορεί να διαμορφώνουμε αρνητικά την τύχη μας όταν είμαστε γεμάτοι φόβο και αμφιβολίες για τον εαυτό μας και την αξία μας, όταν διστάζουμε να προχωρήσουμε μπροστά, όταν είμαστε πεπεισμένοι πως θα αποτύχουμε και δεν θα τα καταφέρουμε σε ο,τι δοκιμάζουμε. Σαν να δυναμιτίζουμε έτσι κάθε προσπάθειά μας για πρόοδο και αλλαγή. Ενώ θέλουμε να έρθουν θετικά πράγματα στη ζωή μας, υποσυνείδητα τα κλωτσούμε μακριά μας με την αρνητική μας στάση και τη μιζέρια μας.

Δεν διερωτηθήκατε ποτέ γιατί « τα λεφτά παν στα λεφτά» και οι χαρές στους χαρούμενους; Γιατί οι επιτυχίες ακολουθούν τους αισιόδοξους ανθρώπους έστω κι αν αυτοί έχουν λιγότερα προσόντα από τους απαισιόδοξους; Η στάση ζωής του ανθρώπου που διαμορφώνεται από το υποσυνείδητό του, δημιουργεί και τις θετικές ή αρνητικές εκβάσεις στο μέλλον του.

Καλά, θα μου πείτε, εμείς να γίνουμε θετικοί κι αισιόδοξοι. Τι γίνεται όμως με τους άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον μας; Στην οικογένειά μας, την εργασίας μας… Η δική τους στάση δεν επηρεάζει και το δικό μας μέλλον; Τι γίνεται εάν αυτοί για οποιονδήποτε λόγο δυναμιτίζουν τις δικές μας προσπάθειες και προσπαθούν και μας δημιουργούν προβλήματα; Μπορώ εγώ να ελέγξω την γυναίκα μου να μην με απατήσει, για παράδειγμα; Ή τον εργοδότη μου να μην με απολύσει; Μπορώ να μπω στο μυαλό του άλλου, στο δικό του υποσυνείδητο και να τον σταματήσω από του να με αδικήσει και να με βλάψει;

Ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιούμε , όταν ζούμε ή εργαζόμαστε με άλλους ανθρώπους μαζί, τότε επικοινωνούμε μαζί τους όχι μόνο άμεσα, αλλά και έμμεσα. Δεν επικοινωνούμε δηλαδή μόνο προφορικά. Επικοινωνούμε και με την γλώσσα του σώματος, και με τον τόνο της φωνής μας και με ένα σωρό άλλα σημεία τα οποία προσλαμβάνει το υποσυνείδητο του συνομιλητή μας και επηρεάζεται από την δική μας ψυχολογική κατάσταση και στάση ζωής. Μεταφέρουμε δηλαδή στους άλλους την αισιοδοξία ή την απαισιοδοξία μας, την βεβαιότητά μας για επιτυχία ή τον φόβο μας για αποτυχία και αλυσιδωτά δημιουργούμε όλοι μαζί την κατάσταση που ονομάζουμε παρόν και μέλλον.

Ακόμα και στην περίπτωση του ζευγαριού και της απάτης, υπάρχουν ένα σωρό σημάδια πως ένα άτομο είναι ακατάλληλο για εμάς από την αρχή, ή πως μια σχέση δεν πάει καλά και χρειάζεται βοήθεια και θεραπεία, τα οποία αν έχουμε ανοιχτά τα μάτια της ψυχής μας να τα δούμε χωρίς φόβο και πάθος μπορούμε να προλάβουμε να μην δημιουργηθούν δυσάρεστες καταστάσεις. Ή τουλάχιστον να πάρουμε κι εμείς συνειδητά μέρος στις αλλαγές και τις εξελίξεις. Να μην βρισκόμαστε μπροστά σε απρόοπτα.

Συνήθως οι άνθρωποι όμως φοβόμαστε να κοιτάξουμε την αλήθεια κατάματα. Προτιμούμε να φορούμε τα χρωματιστά γυαλιά της απάθειας και της ανειλικρίνειας και να θεωρούμε πως όλα πάνε καλά και ξαφνικά έρχονται και μας βρίσκουν κακά από την κακή μας μοίρα σταλμένα κι όχι από τις συνειδητές και υποσυνείδητες αποφάσεις και πράξεις μας. Αρνούμαστε να δούμε τις «κολοσυρμαθκιές του κούφου» και προτιμούμε να ξαφνιαζόμαστε επικίνδυνα όταν συναπαντήσουμε τον ίδιο…

Επειδή όμως δεν συμπαθώ καθόλου τις δυσάρεστες εκπλήξεις, φίλοι μου, δεν θέλω να ευχηθώ τίποτα άλλο σ’ εσάς και στον εαυτό μου, παρά να αδράξουμε την μοίρα μας στα χέρια μας και να επι-τύχουμε!!

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος

Ο επαρκής, ήσυχος και αδιάκοπος νυχτερινός ύπνος είναι
πολύ σημαντικός παράγοντας για τη σωματική και ψυχική
ευεξία τόσο του παιδιού όσο και του ενήλικα,
υποστηρίζουν οι ειδικοί.

Μα, τι είναι αυτό;  Θα διερωτηθούν πολλοί παθόντες
γονείς με πρησμένα μάτια και συνεχή πονοκέφαλο. Το
δικό μου παιδί να κοιμάται νωρίς, να μην ξυπνά κατά τη
διάρκεια της νύχτας και να μ’ αφήνει να χουζουρέψω
λιγάκι το πρωί, ειδικά τα Σαββατοκύριακα;  Αδύνατον!!!

Η «νυσταγμένη» αλήθεια είναι πως τα περισσότερα
ζευγάρια ξεχνούν τι σημαίνει ήσυχος ύπνος από τη
στιγμή που γίνονται γονείς μέχρι τη σχολική κυρίως
ηλικία του παιδιού τους. Τα περισσότερα μικρά είτε
αργούν πολύ να πέσουν για ύπνο, είτε ξυπνούν συχνά
κατά τη διάρκεια της νύχτας, είτε ξυπνούν πολύ νωρίς
αφήνοντας έτσι τους γονείς τους με διαρκή έλλειψη
ύπνου.

Ας εξετάσουμε αναλυτικά τα πιο συνηθισμένα προβλήματα
στον παιδικό ύπνο.

1. ΄Αυπνα  νεογέννητα

Υποστηρίζεται πως τα νεογέννητα δε γνωρίζουν τη
διαφορά ανάμεσα στη μέρα και τη νύχτα. Κοιμούνται
περισσότερο από 13 ώρες το εικοσιτετράωρο και ξυπνούν
κάθε 2-3 ώρες για θηλασμό και αλλαγή πάνας. Γύρω στους
3-4 μήνες μπορούν να προσαρμοστούν σε ένα τουλάχιστον
εξάωρο συνεχή νυχτερινό ύπνο. Μέχρι τον 4ο μήνα,
λοιπόν, υπομονή, γερά νεύρα και εναλλαγή στις βάρδιες
από τη μαμά και τον μπαμπά για οικονομία δυνάμεων και
αλληλοενίσχυση!

2. Μωρά και νήπια που ξυπνούν τη νύχτα για γάλα

Πολλά μωράκια εξακολουθούν να ξυπνούν και μια και δυο
φορές τη νύχτα για να φάνε και μετά τον 4ο μήνα. Το
νυχτερινό τάισμα δεν είναι απαραίτητο για μωρά πάνω
από 4 μηνών, εκτός κι αν το έχει συστήσει ειδικά ο
παιδίατρος. Το μωράκι μας όμως αποζητά τη γονεϊκή
παρουσία και φροντίδα κατά τη διάρκεια της νύχτας για
συναισθηματικούς λόγους. Μέχρι τον 6ο μήνα αυτό
γίνεται ενστικτωδώς και μετά τον 6ο μήνα επί σκοπού!
Το μωράκι μας έχει αρχίσει να καταλαβαίνει περισσότερα
πράγματα. Ξέρει πως αν κλάψει η μαμά ή ο μπαμπάς θα
τρέξουν, θα το πάρουν αγκαλιά και θα το ταΐσουν.
Ταλαιπωρείται όμως και το ίδιο από τα νυχτερινά
ξυπνήματα και οι γονείς του βέβαια.
Τί κάνουμε σ’αυτή την περίπτωση;
Όταν το μωρό κλάψει κατά τη διάρκεια της νύχτας, δεν
τρέχουμε αμέσως κοντά του. Περιμένουμε 1 με 2 λεπτά
ν ‘ακούσουμε αν επιμένει. Μετά ελέγχουμε αν έχει
λερωθεί ή αν είναι άρρωστο. Δεν το παίρνουμε αμέσως
αγκαλιά, το χαϊδεύουμε καθησυχαστικά στην πλάτη και
του ψιθυρίζουμε «σςςςςς» μέχρι ν’ αποκοιμηθεί. Δεν του
μιλούμε, ούτε ανάβουμε το φως. Αν το συνεχίσουμε αυτό
σταθερά για μια περίπου εβδομάδα, το μωράκι μας, εκτός
και αν έχει κάποιο άλλο πρόβλημα όπως θα δούμε
παρακάτω, θα συνηθίσει να κοιμάται συνεχόμενα.
Πολλοί γονείς, όμως παραπονιούνται πως χρησιμοποιούν
αυτή τη μέθοδο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η αλήθεια,
όμως, είναι πως δε μένουν σταθεροί καθ ‘όλη τη διάρκεια
της εβδομάδας και κουρασμένοι καθώς είναι υποκύπτουν
στις απαιτήσεις του μικρού τους. Η συμπεριφορική αυτή
μέθοδος αυτή δεν έχει αποτέλεσμα εάν ο γονιός δεν
είναι σταθερός στην επιβολή των νέων συνηθειών. Αξίζει
όμως να επιμείνετε γιατί έτσι θα εξασφαλίσετε ήρεμο
και ξεκούραστο ύπνο για σας και προπαντός για το μικρό
σας το οποίο αναπτύσσεται, μαθαίνει, μεγαλώνει κατά τη
διάρκεια του ύπνου.

3. Θέλει να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών.

Μερικοί γονείς συνηθίζουν να βάζουν τα νεογέννητα να
κοιμούνται στο μεγάλο κρεβάτι του ζευγαριού. Με αυτό
τον τρόπο μπορεί να γίνεται ευκολότερα ο θηλασμός και
η νυχτερινή επιτήρηση του βρέφους. Έχει βρεθεί πως αν
το μωρό κοιμάται ελεύθερα από τη γέννησή του στο
κρεβάτι των γονιών του, μετά το 2 – 3 χρόνια,
χορτασμένο πια συναισθηματικά από την παρουσία τους,
ζητά από μόνο του ν αποσυρθεί σε δικό του δωμάτιο και
δικό του κρεβάτι. Αυτή είναι κατ’ ακρίβεια και μια
δημοφιλής συνήθεια στο εξωτερικό η οποία υποστηρίζεται
και από αρκετούς ψυχολόγους

Τα περισσότερα ζευγάρια όμως στην Κύπρο, αποφασίζουν
να εγκαταστήσουν το νεογέννητο από την αρχή σε δικό
του παιδικό δωμάτιο και κρεβάτι. Και τις περισσότερες
φορές αντιμετωπίζουν το πρόβλημα το μωρό να ξυπνά στη
διάρκεια της νύχτας και να κλαίει μέχρι να το βάλουν
οι γονείς του στο κρεβάτι τους, αν είναι βρέφος, ή να
πηγαίνει μόνο του και να μπαίνει στο κρεβάτι των
γονιών του, αν είναι μεγαλύτερο. Σε αυτή την
περίπτωση, μπορεί ν’ ακολουθηθεί η μέθοδος που
αναφέρθηκε πιο πάνω για τα νυχτερινά ταΐσματα. Με
σταθερότητα και επιμονή να δείξουμε στο μωρό ότι όσο
και να επιμένει δε θα του επιτρέψουμε να κοιμηθεί στο
κρεβάτι μας. Σ’ αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστεί να
ξαγρυπνήσουμε πάνω από 1 εβδομάδα, ίσως 2 και 3 ακόμα.

Στην περίπτωση που έχουμε ένα μεγαλύτερο παιδάκι, σε
προσχολική η σχολική ηλικία το οποίο ξαφνικά αρχίζει
να έρχεται στο κρεβάτι των γονιών του τη νύχτα, αυτό
σημαίνει συνήθως πως υποφέρει από κάποιο παροδικό
άγχος. Κάτι το αναστάτωσε στο οικογενειακό ή στο
σχολικό του περιβάλλον.
Σε αυτή την περίπτωση συζητούμε με το παιδί μας και
του δίνουμε να καταλάβει πως είναι εντάξει να μιλήσει
μαζί μας ανοιχτά γι’ αυτό που το προβληματίζει ή το
απασχολεί. Όταν εκφράσει το άγχος του και το
ξεπεράσει είτε με τη δική μας βοήθεια, αν αυτό είναι
δυνατό, ή με τη βοήθεια κάποιου ειδικού αν αυτό
καταστεί απαραίτητο, τότε δε θα ζητά πια την ασφάλεια
του δικού μας κρεβατιού το βράδυ.

4. Δε θέλει να πάει το βράδυ για ύπνο.

Τα παιδάκια είναι γεμάτα τόση ενέργεια, που κάνουν
τους γονείς τους ν’ απορούν πού τη βρίσκουν! Τα
περισσότερα μικρά αρνούνται να πάνε νωρίς στο κρεβάτι
τους και προτιμούν να μένουν ξύπνια. Βρίσκουν πολύ πιο
ευχάριστο να βρίσκονται μαζί με την υπόλοιπη
οικογένεια παρακολουθώντας τηλεόραση ή παίζοντας με τα
παιχνίδια τους ή μεταξύ τους.
Για να μπορέσουμε να ρυθμίσουμε τα παιδιά μας ώστε
ν’ αποσύρονται αρκετά νωρίς στην ήρεμη μοναξιά της
νύχτας αφήνοντας πίσω τους τα παιχνίδια και τη
διασκέδαση της μέρας, πρέπει να τους μυήσουμε σε μια
καθημερινά επαναλαμβανόμενη ιεροτελεστία ύπνου.

Σερβίρουμε αρκετά νωρίς ένα ελαφρύ φαγητό για βραδινό
περίπου 2 ώρες πριν από την ώρα του ύπνου. Στην Κύπρο,
που τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται στο σχολείο στις
7.30 πμ. οι περισσότεροι γονείς βρίσκουν πως οχτώ με
οκτώμισι το βράδυ είναι κατάλληλη ώρα ύπνου. Τα παιδιά
θα έχουν έτσι τουλάχιστον 10 ώρες ποιοτικού βραδινού
ύπνου, που τόσο τους χρειάζεται.
Μετά το φαγητό τα παιδιά πλένουν τα δοντάκια τους,
παίρνουν το ζεστό, χαλαρωτικό τους μπάνιο, φορούν τις
πιτζάμες τους και πάνε στο δωμάτιό τους όπου έχουν
χαμηλωμένο φως. Αφού ξαπλώσουν στο κρεβάτι τους,
μπορούμε να καθίσουμε λίγο μαζί τους για να τους πούμε
ένα ανιαρό, χαλαρωτικό παραμύθι ή να τους
τραγουδήσουμε ένα νανούρισμα. Μετά από τις αγκαλίτσες,
τα φιλάκια και τις καληνύχτες, φεύγουμε από το δωμάτιό
τους και τους αφήνουμε να κοιμηθούν αν δεν έχουν
κοιμηθεί ήδη από το παραμύθι ή το νανούρισμα.
Αυτή η καθεβραδινή ιεροτελεστία ύπνου, εκτός του ότι
βοηθά τα παιδιά να κοιμούνται στην ώρα τους, είναι και
μια ευκαιρία για ποιοτικό χρόνο μαζί τους. Ιδιαίτερα
με το παραμύθι ή το νανούρισμα. Αυτές είναι εμπειρίες
τρυφερές που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη
τους!

5. Το παιδί μου ξυπνά τη νύχτα από εφιάλτες!

Πολλοί γονείς αναστατωνόμαστε όταν κατά τη διάρκεια
της νύχτας το παιδί μας ξυπνά κλαίγοντας τρομαγμένο
από εφιάλτες. Το παιδί ανακάθεται στο κρεβάτι του ή
σηκώνεται για να έρθει να μας βρει και κλαίει
ταραγμένο. Φαίνεται ότι έχει ξυπνήσει, αλλά όταν
προσπαθήσουμε να μιλήσουμε μαζί του, θα δούμε ότι
ακόμη κοιμάται.
Οι εφιάλτες είναι φυσιολογικοί για τα παιδιά γύρω στα
2 χρόνια όπου αναπτύσσονται οι αρχέγονοι φόβοι για τα
άγρια θηρία και ειδικά το λύκο. Οι φοβίες αυτές
εκφράζονται στους εφιάλτες, όπου το παιδί καθώς
κοιμάται, παρακολουθεί το όνειρό του, μια τρομαχτική
ταινία με άγρια θηρία και απειλητικά όντα.
Όταν το παιδί μας «ξυπνήσει» από εφιάλτη, πάμε κοντά
του και το καθησυχάζουμε με ήρεμη, χαμηλή φωνή και
χάδια μέχρι να ηρεμήσει και ν’ αποκοιμηθεί ήσυχο.
Την επόμενη μέρα, αν το ρωτήσουμε, θα δούμε ότι
συνήθως δε θυμάται τον εφιάλτη του. Είναι καλό όμως,
στη διάρκεια της μέρας να μιλήσουμε μαζί του για τους
φόβους του, να το καθησυχάσουμε και να του αυξήσουμε
τις γνώσεις του γύρω από αυτά τα θέματα. Για
παράδειγμα, μπορούμε να το πληροφορήσουμε πως στην
Κύπρο δεν υπάρχουν λύκοι, αρκούδες και άγρια θηρία,
παρά μόνο κάποια καλά φυλαγμένα στο ζωολογικό κήπο.
Επίσης, ότι στις κυπριακές παραλίες δεν κολυμπούν
καρχαρίες κ.ο.κ.
Ειδικά σε παιδιά που έχουν εφιάλτες, αποφεύγουμε
ταινίες, παραμύθια και εικόνες με πρωταγωνιστές
φοβιστικά ζώα και πλάσματα.

Όταν οι εφιάλτες είναι δείγμα βαθύτερης διαταραχής.
Υπάρχουν άλλες 2 περιπτώσεις στις οποίες οι εφιάλτες
των παιδιών δεν προκαλούνται απλά από φυσιολογικές
φοβίες της ηλικίας.

Η πρώτη περίπτωση αφορά τη διαταραχή μετατραυματικού
στρες που προκαλείται από δύσκολη, επίπονη και πολύωρη
γέννα με χρήση εργαλείων. Μετά από μια τέτοια γέννα το
νεογέννητο μπορεί να υποφέρει από εφιάλτες και ανήσυχο
ύπνο και αυτό να συνεχιστεί μέχρι τα 3 ή 4 χρόνια της
ζωής του. Το μωρό αναβιώνει στον ύπνο του μέσα από
εφιάλτες την τραυματική εμπειρία της γέννας του.

Η δεύτερη περίπτωση αφορά τα παιδιά των οποίων οι
γονείς αντιμετωπίζουν συζυγικά προβλήματα και έχουν
συχνούς καυγάδες. Πολλοί ενήλικες θυμούνται τις νύχτες
που κρυμμένοι κάτω από τα σκεπάσματα άκουγαν με φόβο
τους άγριους καυγάδες των γονιών τους. Οι γονείς
νομίζουν πως τα παιδιά τους κοιμούνται, αλλά αυτά
προσποιούνται πως κοιμούνται και ζουν στα κρυφά όλο το
φόβο και την αγωνία του γονεϊκού καυγά. Και όταν
αργότερα αποκοιμηθούν τα παιδάκια αυτά ξυπνούν
ταραγμένα στη διάρκεια της νύχτας από φοβερούς
εφιάλτες.

Και στη μια και στην άλλη περίπτωση οι εφιάλτες από
βαθύτερα προβλήματα χρειάζονται θεραπευτική
αντιμετώπιση από ψυχολόγο.

Ο ήσυχος, αδιάκοπος και μακρύς ύπνος των μικρών
βλασταριών μας είναι το όνειρο θερινής και χειμερινής
νύχτας για πολλούς ταλαίπωρους γονείς!
Δοκιμάστε τις συμβουλές μας και ίσως καταφέρετε
ν ‘ανασάνετε λίγο ή καλύτερα να κλείσετε λίγο
περισσότερο μάτι τη νύχτα! Καλή νύχτα!

Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος

Πολύ συχνά λαμβάνω ηλεκτρονικά μηνύματα με την ερώτηση: Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την επικοινωνία με το ταίρι μας; Ταιριάζουμε, μας αρέσουν τα ίδια πράγματα, είμαστε ερωτευμένοι μεταξύ μας, κι όμως δεν τα καταφέρνουμε να επικοινωνούμε. Με το παραμικρό παρεξηγούμαστε και συχνά καυγαδίζουμε. Κι είναι στιγμές που νιώθω πως δεν με καταλαβαίνει καθόλου. Κι εκείνος/η λέει το ίδιο. Πως δεν τον/την καταλαβαίνω. Πώς μπορούμε να μάθουμε να επικοινωνούμε;

Χμ, χαμογελάω. Η τέχνη της επικοινωνίας είναι το πιο σημαντικό εργαλείο για τη διατήρηση, αλλά και για τη δημιουργία μιας σχέσης. Και φυσικά δεν είναι εύκολο ερώτημα να απαντηθεί σε μερικές γραμμές ή έστω σε ένα άρθρο. Θα προσπαθήσω όμως να δώσω κάποιες απόψεις βγαλμένες μέσα από την θεραπευτική μου εμπειρία και τη δουλειά με τόσα ζευγάρια στο γραφείο.

Τι σημαίνει επικοινωνία;

Η λέξη επικοινωνία για μένα, σημαίνει δύο άνθρωποι να μπορούν να μεταδώσουν καθαρά ο ένας στον άλλο αυτά που σκέφτονται και νιώθουν, να μπορούν να ακούσουν αυτά που μεταδίδει ο άλλος : σκέψεις, συναισθήματα, σκεπτικό γύρω από τις πράξεις του. Και να μπορέσει τελικά ο ένας να καταλάβει τον άλλο. Όταν αυτό επιτευχθεί τότε θα επέλθουν και οι κοινές αποφάσεις και πράξεις που είναι το αποτέλεσμα της επικοινωνίας όχι η αφετηρία της.

Για να μπορέσουμε να πετύχουμε την επικοινωνία με τον άλλο απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μάθουμε να επικοινωνούμε με τον εαυτό μας. Μπα, θα σκεφτείτε, πάει αυτή αποτρελάθηκε. Ήταν που ήταν, απόγινε… Χε χε

Σοβαρολογώ. Το πρώτο βήμα είναι να επικοινωνούμε με τον εαυτό μας. Να αφουγκραστούμε και να ακούσουμε τον εαυτό μας, να παρακολουθήσουμε τις σκέψεις μας, τα συναισθήματα μας, τις παρορμήσεις μας, και να μπορέσουμε να καταλάβουμε τα κρυμμένα νοήματα, τα κρυμμένα θέλω και απωθημένα πίσω από κάθε πράξη ή σκέψη μας. Αχά. Δύσκολο κομμάτι, πολύ δύσκολο.

Οι περισσότεροι από εμάς χρειαζόμαστε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή για να μπορέσουμε να το επιτύχουμε. Γιατί ο ανθρώπινος εγκέφαλος όπου εδράζονται οι ψυχολογικές λειτουργίες του ανθρώπου είναι εξαιρετικά πολύπλοκος. Πρώτα από όλα έχει απεριόριστη μνήμη. Οτιδήποτε μας έχει συμβεί από τη στιγμή της σύλληψης μας μέχρι σήμερα υπάρχει αποθηκευμένο στον εγκέφαλο μας. Είτε από τη μορφή αισθητηριακής είτε λεκτικής μνήμης. Γουάου! Ο ανθρώπινος εγκέφαλος τίποτα δεν ξεχνά. Τίποτα! Οπόταν χρειάζεται να χρησιμοποιεί πολύπλοκους μηχανισμούς ταξινόμησης όλων αυτών των μνημονικών πληροφοριών, μηχανισμούς όπως η λήθη, η απώθηση, η επιλεκτική μνήμη κλπ. Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί μπορούν να λειτουργήσουν και ως μηχανισμοί άμυνας. ʼμυνα στο ψυχοδυναμικό γλωσσάρι σημαίνει τον τρόπο που χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος για να αρνηθεί την πραγματικότητα του, επειδή έτσι νομίζει πως μπορεί να την αντέξει. Επειδή φοβάται τον πόνο και την αίσθηση απώλειας που μπορεί να του προκαλέσει η κατά πρόσωπον αντιμετώπιση της.

Παρόμοιοι μηχανισμοί άμυνας είναι κι αυτοί της εκλογίκευσης, όπου ο άνθρωπος δίνει λογικοφανείς εξηγήσεις για επιλογές ή συμπεριφορές του, οι οποίες δεν συμφωνούν με τον «εσωτερικό του ρυθμιστή». Αυτή είναι μια δική μου λέξη, ο εσωτερικός ρυθμιστής. Προσπαθώ να αποδώσω το νόημα της λέξης gut instinct στα αγγλικά και της υγιούς συνείδησης στα ελληνικά. Υπάρχει ένας χώρος μέσα μας, μια «φωνή» που μιλάει αλήθειες. Που μας λέει: Μπράβο! Καλά έκανες σε αυτή την περίπτωση, ή που μας λέει: Αυτό είσαι εσύ, αυτό σου ταιριάζει περισσότερο. Αυτή η φωνούλα δεν είναι ταυτόσημη με τις τύψεις μιας αλλοιωμένης συνείδησης. Πολλές φορές οι άνθρωποι αποκτούμε αλλοιωμένη συνείδηση είτε από την θρησκεία και την αυστηρότητα της κοινωνίας και των θεσμών της, είτε από την παντελή έλλειψη διαπαιδαγώγησης και ανατροφής, είτε από κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα, όπως αυτό των διαφόρων διαταραχών προσωπικότητας ή ψυχωτικών καταστάσεων, τα οποία ευτυχώς είναι πολύ μεμονωμένα στατιστικά περιστατικά.

Αλλοιωμένη συνείδηση, άρα χαλασμένος εσωτερικός ρυθμιστής είναι μια συνείδηση που τα βγάζει όλα λάθος, είναι αβέβαιη και παράγει τύψεις κι ενοχές… Αλλοιωμένη συνείδηση είναι επίσης κι αυτή που δεν αντιδράει καθόλου. Που είναι κοιμισμένη. Τα θεωρεί όλα καλά. Και φυσικά δεν νιώθει καθόλου τύψεις κι ενοχές. Οι κατά συρροή εγκληματίες θα λέγαμε πως έχουν αλλοιωμένη συνείδηση. Και οι θρησκόληπτοι άνθρωποι πως έχουν αλλοιωμένη συνείδηση με τις πολλές ενοχές και τύψεις για κάθε σκέψη και συναίσθημα, όχι μόνο πράξη.

ʼρα πώς γνωρίζουμε τον εαυτό μας; Φτιάχνοντας την ψυχολογική μας ιστορία. Βάζοντας κάτω το τι μας συνέβηκε στη ζωή μας από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας μέχρι σήμερα και μας επηρέασε έντονα. Ένας ψυχολόγος ή και ψυχοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει πολύ σε αυτή τη διαδικασία. Για να συμπληρώσουμε το πάζλ της ψυχολογικής μας ιστορίας, καλό είναι να συμπληρώσουμε τις χαμένες πληροφορίες από τους γονείς μας ή από άτομα που μας ήξεραν από παλιά. Πληροφορίες όπως το πώς γνωρίστηκαν οι γονείς μας, πώς ήταν η εγκυμοσύνη μας, η γέννα μας, αν θηλάσαμε ή όχι. Πληροφορίες για γεγονότα. Για ερμηνεία συμπεριφορών, το στενό οικογενειακό μας περιβάλλον θα μας δώσει πληροφορίες περασμένες μέσα από το δικό τους φίλτρο και τις δικές τους άμυνες, παρανοήσεις και μηχανισμούς εκλογίκευσης.

Θυμάμαι πως ακριβώς 10 χρόνια πριν δίδασκα σε μια τάξη Επιμορφωτικών στην Πάφο το μάθημα αυτό: πώς σχηματίζουμε το ψυχολογικό μας ιστορικό. Η τάξη αυτή είχε πολύ ενδιαφέρον, μεγάλη συμμετοχή και μου έχει αφήσει πολύ θετικές και εποικοδομητικές αναμνήσεις. Μέσα στο μάθημα εξηγούσαμε την επίδραση που έχει η σύλληψη, η εγκυμοσύνη, η γέννα, η περιγεννητική περίοδος, ο θηλασμός ή μη και πηγαίναμε σκαλοπάτι σκαλοπάτι μέχρι την τρίτη και τέταρτη ηλικία. Οι φίλοι που συμμετείχαν τότε στο μάθημα αυτό το απολάμβαναν και ώρες ώρες μετατρεπόταν το μάθημα και σε βιωματική ομάδα.

ʼρα λοιπόν, για να επικοινωνήσω με τον εαυτό μου πρέπει να τον μάθω. Να μάθω την ιστορία του. Να την καταλάβω και να παραδεχθώ τους φόβους μου, τις ελπίδες μου, τις προτιμήσεις μου παντός είδους. Ο άνθρωπος είναι γεμάτος προτιμήσεις από τη φύση του και γεμάτος ενοχές από την κοινωνία. Χρειάζεται να τα καταλάβουμε και τα δύο. Και τις προτιμήσεις μας και τους κοινωνικούς κανόνες που μας κάνουν να νιώθουμε τύψεις κι ενοχές για αυτές τις προτιμήσεις. Και στη συνέχεια να διαφοροποιήσουμε ποιες απαγορεύσεις είναι χρήσιμες και απαραίτητες όπως για παράδειγμα το να μην σκοτώσεις κάποιον που σε έχει εκνευρίσει. Αυτή είναι μια χρήσιμη απαγόρευση και μια υγιής συνείδηση νιώθει απαγόρευση όταν κάνει τέτοιες σκέψεις φόνου και τύψεις εάν τυχόν τις υλοποιήσει. Το να νιώθεις τύψεις όμως επειδή εξέφρασες τον θυμό σου λεκτικά και αποφορτίστηκες από αυτό το αρνητικό φορτίο, τότε είναι σημάδι μιας αρρωστημένης συνείδησης.

Ως μωρά δεχόμαστε πολλές επιρροές από το οικογενειακό περιβάλλον, το σχολικό, την ομάδα των συνομηλίκων, την εκπαίδευση, την θρησκεία, την μεταβίβαση των κοινωνικών κανόνων κλπ. Πολλές από αυτές τις επιρροές είναι χρήσιμες επειδή βοηθούν πολύ στην υγιή κοινωνικοποίηση μας. Είναι όμως κι άλλες που είναι άχρηστες κι επιζήμιες. Που μας μπλοκάρουν συναισθηματικά. Που δεν μας αφήνουν να είμαστε ο εαυτός μας και να ακολουθούμε τις φυσικές άκακες προτιμήσεις μας. Που κάποιες από αυτές η κοινωνία τις θεωρεί επικίνδυνες για την κοινωνική τάξη και συνοχή. Για παράδειγμα ο έρωτας είναι μια τέτοια φυσική και άκακη προτίμηση. Σε παλαιότερες εποχές όμως, η επιλογή συντρόφου για γάμο μέσα από τη διαδικασία του έρωτα ήταν επικίνδυνο φαινόμενο, επειδή απειλούσε την κοινωνική τάξη που απαιτούσε οι φτωχοί να είναι με τους φτωχούς και οι πλούσιοι με τους πλούσιους.

Όσο γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του ο άνθρωπος τόσο καλύτερα επικοινωνεί με τον εαυτό του. Καταλαβαίνει πότε αισθάνεται τα διάφορα θετικά συναισθήματα όπως χαρά, ενθουσιασμός, ευφορία, γαλήνη, ηρεμία και τα διάφορα αρνητικά συναισθήματα όπως λύπη, θυμός, στενοχώρια, απογοήτευση κλπ. Το να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας είναι βασικό βήμα. Το επόμενο είναι να καταλαβαίνουμε γιατί νιώθουμε αυτά τα συναισθήματα. Οι σκέψεις μας επηρεάζουν τα συναισθήματα μας. Η εμπειρία του κάθε ανθρώπου είναι υποκειμενική. Περνά μέσα από το γνωστικό του φίλτρο. Από τις παγιωμένες απόψεις που έχει για τη ζωή και τους ανθρώπους. Για αυτό το λόγο αν έχεις πέντε διαφορετικούς ανθρώπους να βιώσουν το ίδιο περιστατικό, ο καθένας θα το περιγράψει διαφορετικά, θα το ερμηνεύσει διαφορετικά και θα νιώσει διαφορετικά από αυτό. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε επηρεάζει τον τρόπο που νιώθουμε και σε διάφορες καταστάσεις όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, ο τρόπος που νιώθουμε επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Ένας άνθρωπος που προσπαθεί να επικοινωνεί καλά με τον εαυτό του, κάνει ερωτήσεις στον εαυτό του για να καταλάβει γιατί νιώθει όπως νιώθει, γιατί σκέφτεται όπως σκέφτεται και γιατί πράττει όπως πράττει. Υπάρχουν λόγοι για το κάθε τι. Το σύμπαν, η φύση, λειτουργούν με μια καταπληκτική σοφία και συνοχή. Η φύση του φιλόσοφου Σπινόζα, που αντικαθιστά το Θεό στην ενορχήστρωση της ζωής όλων των ανθρώπων. Ως ψυχολόγος δεν μπορώ να έχω γνώμη για το αν υπάρχει ή όχι Θεός, ή για οτιδήποτε υπερφυσικό. Η ψυχολογία μελετά τα απτά φαινόμενα, και το υπερφυσικό δεν εμπίπτει σε αυτά. Όπως και να χει το πράγμα όμως, οτιδήποτε συμβαίνει έχει τον λόγο του. Με τον τρόπο αυτό αν αντιμετωπίζει ο καθένας μας τον εαυτό του, αν προσπαθεί να βρει τους λόγους για τους οποίους σκέφτεται, νιώθει, ενεργεί με συγκεκριμένο τρόπο, τότε γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και επικοινωνεί καλύτερα με τον εαυτό του. Και τότε έχει και πιθανότητες να φιλέψει με τον εαυτό του και να αλλάξει πράγματα πάνω του. Στάσεις, απόψεις, συμπεριφορές που δεν του αρέσουν. Που αντιλαμβάνεται ότι έχουν αιτία σε αρνητικά γεγονότα που συνέβηκαν στη ζωή του ή σε λαθεμένες κατά την άποψη του απόψεις και κοινωνικά στερεότυπα. Στη διαδικασία αυτή μπορεί να χρειαστεί και τη βοήθεια ενός ψυχολόγου ή και ψυχοθεραπευτή ή και κλινικού φιλόσοφου, ειδικότητα που ακόμη εξ όσων γνωρίζω δεν υπάρχει στην Κύπρο.

Γνωρίζοντας καλύτερα τον εαυτό μας, τον καταλαβαίνουμε, μπορούμε να τον συγχωρέσουμε, να τον αποδεχτούμε όπως είναι και να αλλάξουμε τα στοιχεία εκείνα που εμείς θέλουμε να αλλάξουμε στον εαυτό μας. Αν προσπαθούμε να αλλάξουμε για χατίρι οποιουδήποτε άλλου ή εις πείσμα οποιουδήποτε άλλου, το εγχείρημα μας είναι πολύ πιθανόν να μην έχει θετική κατάληξη. Χρειάζεται ισχυρό και σταθερό κίνητρο για αλλαγή. Και το μόνο αμετακίνητο κίνητρο είναι αυτό που εξαρτάται μόνο από εμάς. Κι αυτό είναι το να κάνουμε την αλλαγή για το δικό μας καλό. Για να νιώθουμε εμείς καλά κι ευτυχισμένοι.

Τα συναισθήματα του ανθρώπου ανήκουν στην πιο γρήγορη κι εκλεπτυσμένη, ή πρωτόγονη για κάποιους πλευρά της νοημοσύνης. Τα συναισθήματα είναι αυτά που προηγούνται της σκέψης, εκπηγάζουν αυτόματα από τα κίνητρα και είναι πιο γρήγορα από τις πράξεις. Τα συναισθήματα μας είναι εκείνα που παραμένουν αλώβητα, έστω κι αν εμείς προσπαθούμε να διαστρέψουμε τη λογική μας μέσω του να λέμε ψέματα ακόμα και στον ίδιο μας τον εαυτό. ʼμα δεν είμαστε καλά με τον εαυτό μας, δεν θα νιώθουμε καλά. Δεν θα ευχαριστιόμαστε τον «παράδεισο» που έχουμε φτιάξει για εμάς. Τα συναισθήματα είναι αλάνθαστα καμπανάκια. Εδώ χρειάζεται λίγη προσοχή για τα συναισθήματα των τύψεων και ενοχών, τα οποία μπορεί να εκπηγάζουν από μια αλλοιωμένη συνείδηση ή τα συναισθήματα ηδονής τα οποία μπορεί να συνδέονται με μια εξάρτηση από τα ναρκωτικά για παράδειγμα. Ας το γράψω πιο συγκεκριμένα λοιπόν. Τα συναισθήματα μιας υγιούς συνείδησης, ενός ανθρώπου με «εσωτερικό ρυθμιστή» που λειτουργεί, είναι αλάνθαστες ενδείξεις για το αν είναι καλά με τον εαυτό του ή όχι, αν «βρίσκεται στο σπίτι του», αν είναι ο εαυτός του δηλαδή κι αν ζει τη ζωή που θέλει ο ίδιος, αν είναι ευχαριστημένος από τη ζωή του και τις επιλογές του, αν είναι καλά σε μια σχέση, σε ένα εργασιακό περιβάλλον, σε μια φιλία, σε μια οικογένεια κτλπ.

Τόση ώρα γράφω για την επικοινωνία για τον εαυτό μας, ενώ ξεκίνησα να γράφω για την επικοινωνία με το ταίρι μας. Κι αυτό επειδή θεωρώ απαραίτητη και αναγκαία την επικοινωνία με τον εαυτό μας, ώστε να αποκτήσουμε επικοινωνία με το ταίρι μας. Ένας άνθρωπος που δεν επικοινωνεί με τον εαυτό του. Που δεν μπορεί ο ίδιος να εξηγήσει στον εαυτό του τα συναισθήματα του, τις σκέψεις του, τις πράξεις του, τότε πώς μπορεί να τα μεταδώσει στον σύντροφο του;

Φανταστείτε μπέρδεμα. Να έχουμε δύο ανθρώπου που είναι και οι δύο ερωτευμένοι μεταξύ τους, υπάρχει δηλαδή η ερωτική έλξη και συνήθεια, που τους αρέσουν τα ίδια πράγματα, π.χ. είδος μουσικής, διασκέδασης, σπορ, πολιτικές απόψεις, απόψεις για τη ζωή ξέρω γω, που να θέλουν να είναι μαζί και να μην καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Να παρεξηγούνται, να λογομαχούν, να μην καταλαβαίνει ο ένας τον άλλο. Να μην έχουν επικοινωνία. Γίνεται; Βεβαίως και γίνεται. Και συμβαίνει πάρα πολύ συχνά. Γιατί ο έρωτας και η ερωτική αγάπη δεν μπορούν να μεταμορφώσουν τον άνθρωπο και να του δώσουν την αυτογνωσία αν δεν το επιχειρήσει ο ίδιος με τον τρόπο που ανέφερα πιο πάνω. Ο έρωτας και η ερωτική αγάπη θα σου δώσουν την ώθηση να επιδιώξεις να είσαι με τον άλλο, να διεκδικήσεις την ερωτική του προσοχή, την επισημοποίηση μιας σχέσης ίσως, την ερωτική πράξη, αλλά όχι την επικοινωνία. Η επικοινωνία είναι τέχνη που μαθαίνεται με πνευματική άσκηση, όχι με ερωτική ή σεξουαλική έλξη, ούτε καν με πλατωνική έλξη. Γιατί για να μπορέσεις να συνεννοηθείς με τον άλλο, πρέπει πρώτα να το έχεις επιτύχει αυτό με τον εαυτό σου!

Και ο άλλος όμως πρέπει να κάνει αυτή τη δουλειά με τον εαυτό του και να προσπαθεί για την επικοινωνία. Χρειάζονται δυο για να χορέψουν ταγκό. Και σίγουρα το να επικοινωνήσεις είναι πιο δύσκολο από το να συγχρονιστείς στο ταγκό, κι ας είναι από τους πιο δύσκολους χορούς!

Πώς επικοινωνούμε λοιπόν;

Υλικά: 2 άνθρωποι που προσπαθούν για αυτογνωσία και που θέλουν να είναι καλά με το ταίρι τους.

Εκτέλεση: Κάθε φορά που συνομιλούμε με τον άλλο, δίνουμε έμφαση στο να καταλάβουμε το μήνυμα που θέλει να μας δώσει, τον ακούμε.

Δεύτερον: μεταφέρουμε το μήνυμα που θέλουμε εστιάζοντας στον εαυτό μας και όχι στον άλλο. Δηλαδή μιλούμε για το πώς νιώθουμε εμείς, γιατί νιώθουμε έτσι και γιατί θέλουμε αυτό το πράγμα εάν ζητούμε κάτι. Τις περισσότερες φορές τα ζευγάρια μιλούν ο ένας στον άλλο, αλλά δεν μιλούν για τον εαυτό τους. Μιλούν για αυτά που τους έκανε ο άλλος, για τα λάθη του άλλου, για το ποιο είναι το σωστό να γίνει και χρησιμοποιούν εκφράσεις που δυναμιτίζουν μια σχέση όπως : Πάντα έτσι κάνεις, εσύ φταις πάλι, στα έλεγα εγώ και δεν μου άκουγες, δεν με καταλαβαίνεις, δεν με αγαπάς κτλπ.

Κάποτε διάβασα ένα βιβλίο, ούτε καν θυμάμαι τώρα τον τίτλο, ούτε το θέμα, νομίζω ήταν για την αυτοεκτίμηση, στο οποίο έγραφε πως το υψηλότερο επίπεδο εγγύτητας ανάμεσα σε ένα ζευγάρι δεν είναι να μοιραστούν οτιδήποτε άλλο παρά τον πόνο και τον φόβο τους. Να μπορούν δηλαδή να ξεγυμνωθούν ουσιαστικά μπροστά στον άλλο και να παραδεχθούν ότι φοβούνται, ότι ζηλεύουν, ότι νιώθουν μειονεκτικά, ότι πονούν για μια απώλεια κτλπ. Αυτό έλεγε είναι το υψηλότερο επίπεδο εγγύτητας, όχι η σεξουαλική ένωση δύο ανθρώπων. Και το προηγούμενο επίπεδο ήταν το μοίρασμα των συναισθημάτων και πριν από αυτό το μοίρασμα των σκέψεων.

Για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε με τον άλλο, πρέπει να είμαστε διαθέσιμοι να παραδεχθούμε τις αδυναμίες και τις ατέλειες μας, τους φόβους και τους πόνους μας. Πόσες και πόσες παρεξηγήσεις δεν γίνονται ανάμεσα στα ζευγάρια επειδή ο καθένας προσπαθεί να κρύψει τις αδυναμίες του και τους φόβους τους και τι τον πονάει;

Ακόμη και στο σεξ, τα περισσότερα προβλήματα προκύπτουν λόγω παρεξηγήσεων επειδή φοβόμαστε να μιλήσουμε ανοικτά με τον άλλο. Να του αποκαλύψουμε τους δαίμονες μας. Που όπως πολύ εύστοχα έγραψε πριν 100 χρόνια περίπου ο Καβάφης τους κουβαλούμε μέσα μας.

«Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρείς,

αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.»

Κι αν το ταίρι μας μας αγαπάει, δεν θα φοβηθεί από τους δικούς μας δαίμονες. Ίσα ίσα θα ανακουφιστεί που δεν είναι μόνος του σε αυτό το ταξίδι. Που και ο σύντροφος του έχει να αντιμετωπίσει παρόμοια τέρατα. Γιατί λίγο πολύ οι φόβοι του κάθε ανθρώπου και οι πόνοι του είναι παρόμοιοι.

Τι κρίμα, να βλέπεις ζευγάρια ωραία και ταιριαστά ωσάν φωτογραφία σε κορνίζα και να μην συνδέονται ουσιαστικά; Να μην τολμούν να γυμνωθούν μπροστά στον σύντροφο τους για να συνδεθούν βαθειά; Να επικοινωνήσουν. Να γυμνώσουν την ψυχή τους.

Όλοι ταλαίπωροι άνθρωποι είμαστε.

Όλοι έχουμε τους φόβους και τους πόνους μας, τα κόμπλεξ μας.

Ουδείς τέλειος.

Δεν υπάρχει τελειότητα στην ανθρώπινη φύση. Κι αυτό κατά τη γνώμη μου, είναι το ωραίο. Η περιπέτεια για την οποία αξίζει να ζεις. Να ανακαλύπτεις συνέχεια ομορφιές. Η μεγαλύτερη ομορφιά της ψυχής βρίσκεται στην αποκάλυψη της γύμνιας της, της ανθρώπινης φύσης της, της μη παντοδυναμίας της. Κανείς δεν θα ήθελε να ζει με ένα τέλειο παντοδύναμο ον, χωρίς ελλείψεις. Θα ένιωθε μειονεκτικά και απειλητικά. Και θα προσπαθούσε ίσως να φτιάξει μια τέτοια εικόνα και για τον εαυτό του, θάβοντας βαθειά τα στοιχεία που τον κρατούν ζωντανό και συνδεδεμένο με την ψυχή του. Φανταστείτε, δυο κούκλες άψυχες να κρατάνε χέρια και να προχωρούν. ʼνθρωποι χωρίς επικοινωνία. Με λαμπερή επικάλυψη. Απέξω κούκλα, κι από μέσα πανούκλα. Κι όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, όταν αποκαλύψουμε την εσωτερική μας ασχήμια στον εαυτό μας και την παραδεχθούμε και στο σύντροφο μας, τότε ομορφαίνουμε. Τότε συνδεόμαστε ανθρώπινα και βαθειά. Τότε υπάρχει ουσιαστική ελπίδα για καλυτέρευση της σχέσης μας, και του εαυτού μας.

Είναι δύσκολο πράγμα η μοναξιά. Πολύ δύσκολο. Το έχω ζήσει για πολλά χρόνια στη ζωή μου. Τα μεσοδιαστήματα μου ήταν πάντα μεγάλα. Το τελευταίο διάρκεσε 4 ολόκληρα χρόνια. Όσο δύσκολα όμως κι αν ήταν, ακόμη πιο δύσκολο είναι να είσαι καλά μέσα σε μια σχέση. Και η καταλληλότερη προετοιμασία για αυτό είναι στα μεσοδιαστήματα να επιδιδόμαστε στην επώδυνη αλλά απελευθερωτική γνωριμία με τον εαυτό μας.

Απαντώντας λοιπόν, στην ερώτηση της φίλης, που ξέρει ποια είναι, για το πώς βελτιώνουμε την επικοινωνία με το ταίρι μας: βελτιώνοντας την επικοινωνία με τον εαυτό μας.

Το οποίο είναι μια διαδικασία ζωής. Η αυτογνωσία. Δύσκολη, επώδυνη κάποιες φορές, αλλά τόσο απελευθερωτική. Γιατί η αλήθεια ελευθερώσει ημάς! Κι αυτή είναι η φράση από την Βίβλο που αγαπώ πιότερο.

Η αλήθεια ελευθερώσει ημάς.

Μας το εύχομαι!

Με αγάπη,

Θέκλα Πετρίδου

Ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, συγγραφέας.