Ο επαρκής, ήσυχος και αδιάκοπος νυχτερινός ύπνος είναι
πολύ σημαντικός παράγοντας για τη σωματική και ψυχική
ευεξία τόσο του παιδιού όσο και του ενήλικα,
υποστηρίζουν οι ειδικοί.
Μα, τι είναι αυτό; Θα διερωτηθούν πολλοί παθόντες
γονείς με πρησμένα μάτια και συνεχή πονοκέφαλο. Το
δικό μου παιδί να κοιμάται νωρίς, να μην ξυπνά κατά τη
διάρκεια της νύχτας και να μ’ αφήνει να χουζουρέψω
λιγάκι το πρωί, ειδικά τα Σαββατοκύριακα; Αδύνατον!!!
Η «νυσταγμένη» αλήθεια είναι πως τα περισσότερα
ζευγάρια ξεχνούν τι σημαίνει ήσυχος ύπνος από τη
στιγμή που γίνονται γονείς μέχρι τη σχολική κυρίως
ηλικία του παιδιού τους. Τα περισσότερα μικρά είτε
αργούν πολύ να πέσουν για ύπνο, είτε ξυπνούν συχνά
κατά τη διάρκεια της νύχτας, είτε ξυπνούν πολύ νωρίς
αφήνοντας έτσι τους γονείς τους με διαρκή έλλειψη
ύπνου.
Ας εξετάσουμε αναλυτικά τα πιο συνηθισμένα προβλήματα
στον παιδικό ύπνο.
1. ΄Αυπνα νεογέννητα
Υποστηρίζεται πως τα νεογέννητα δε γνωρίζουν τη
διαφορά ανάμεσα στη μέρα και τη νύχτα. Κοιμούνται
περισσότερο από 13 ώρες το εικοσιτετράωρο και ξυπνούν
κάθε 2-3 ώρες για θηλασμό και αλλαγή πάνας. Γύρω στους
3-4 μήνες μπορούν να προσαρμοστούν σε ένα τουλάχιστον
εξάωρο συνεχή νυχτερινό ύπνο. Μέχρι τον 4ο μήνα,
λοιπόν, υπομονή, γερά νεύρα και εναλλαγή στις βάρδιες
από τη μαμά και τον μπαμπά για οικονομία δυνάμεων και
αλληλοενίσχυση!
2. Μωρά και νήπια που ξυπνούν τη νύχτα για γάλα
Πολλά μωράκια εξακολουθούν να ξυπνούν και μια και δυο
φορές τη νύχτα για να φάνε και μετά τον 4ο μήνα. Το
νυχτερινό τάισμα δεν είναι απαραίτητο για μωρά πάνω
από 4 μηνών, εκτός κι αν το έχει συστήσει ειδικά ο
παιδίατρος. Το μωράκι μας όμως αποζητά τη γονεϊκή
παρουσία και φροντίδα κατά τη διάρκεια της νύχτας για
συναισθηματικούς λόγους. Μέχρι τον 6ο μήνα αυτό
γίνεται ενστικτωδώς και μετά τον 6ο μήνα επί σκοπού!
Το μωράκι μας έχει αρχίσει να καταλαβαίνει περισσότερα
πράγματα. Ξέρει πως αν κλάψει η μαμά ή ο μπαμπάς θα
τρέξουν, θα το πάρουν αγκαλιά και θα το ταΐσουν.
Ταλαιπωρείται όμως και το ίδιο από τα νυχτερινά
ξυπνήματα και οι γονείς του βέβαια.
Τί κάνουμε σ’αυτή την περίπτωση;
Όταν το μωρό κλάψει κατά τη διάρκεια της νύχτας, δεν
τρέχουμε αμέσως κοντά του. Περιμένουμε 1 με 2 λεπτά
ν ‘ακούσουμε αν επιμένει. Μετά ελέγχουμε αν έχει
λερωθεί ή αν είναι άρρωστο. Δεν το παίρνουμε αμέσως
αγκαλιά, το χαϊδεύουμε καθησυχαστικά στην πλάτη και
του ψιθυρίζουμε «σςςςςς» μέχρι ν’ αποκοιμηθεί. Δεν του
μιλούμε, ούτε ανάβουμε το φως. Αν το συνεχίσουμε αυτό
σταθερά για μια περίπου εβδομάδα, το μωράκι μας, εκτός
και αν έχει κάποιο άλλο πρόβλημα όπως θα δούμε
παρακάτω, θα συνηθίσει να κοιμάται συνεχόμενα.
Πολλοί γονείς, όμως παραπονιούνται πως χρησιμοποιούν
αυτή τη μέθοδο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η αλήθεια,
όμως, είναι πως δε μένουν σταθεροί καθ ‘όλη τη διάρκεια
της εβδομάδας και κουρασμένοι καθώς είναι υποκύπτουν
στις απαιτήσεις του μικρού τους. Η συμπεριφορική αυτή
μέθοδος αυτή δεν έχει αποτέλεσμα εάν ο γονιός δεν
είναι σταθερός στην επιβολή των νέων συνηθειών. Αξίζει
όμως να επιμείνετε γιατί έτσι θα εξασφαλίσετε ήρεμο
και ξεκούραστο ύπνο για σας και προπαντός για το μικρό
σας το οποίο αναπτύσσεται, μαθαίνει, μεγαλώνει κατά τη
διάρκεια του ύπνου.
3. Θέλει να κοιμάται στο κρεβάτι των γονιών.
Μερικοί γονείς συνηθίζουν να βάζουν τα νεογέννητα να
κοιμούνται στο μεγάλο κρεβάτι του ζευγαριού. Με αυτό
τον τρόπο μπορεί να γίνεται ευκολότερα ο θηλασμός και
η νυχτερινή επιτήρηση του βρέφους. Έχει βρεθεί πως αν
το μωρό κοιμάται ελεύθερα από τη γέννησή του στο
κρεβάτι των γονιών του, μετά το 2 – 3 χρόνια,
χορτασμένο πια συναισθηματικά από την παρουσία τους,
ζητά από μόνο του ν αποσυρθεί σε δικό του δωμάτιο και
δικό του κρεβάτι. Αυτή είναι κατ’ ακρίβεια και μια
δημοφιλής συνήθεια στο εξωτερικό η οποία υποστηρίζεται
και από αρκετούς ψυχολόγους
Τα περισσότερα ζευγάρια όμως στην Κύπρο, αποφασίζουν
να εγκαταστήσουν το νεογέννητο από την αρχή σε δικό
του παιδικό δωμάτιο και κρεβάτι. Και τις περισσότερες
φορές αντιμετωπίζουν το πρόβλημα το μωρό να ξυπνά στη
διάρκεια της νύχτας και να κλαίει μέχρι να το βάλουν
οι γονείς του στο κρεβάτι τους, αν είναι βρέφος, ή να
πηγαίνει μόνο του και να μπαίνει στο κρεβάτι των
γονιών του, αν είναι μεγαλύτερο. Σε αυτή την
περίπτωση, μπορεί ν’ ακολουθηθεί η μέθοδος που
αναφέρθηκε πιο πάνω για τα νυχτερινά ταΐσματα. Με
σταθερότητα και επιμονή να δείξουμε στο μωρό ότι όσο
και να επιμένει δε θα του επιτρέψουμε να κοιμηθεί στο
κρεβάτι μας. Σ’ αυτή την περίπτωση, ίσως χρειαστεί να
ξαγρυπνήσουμε πάνω από 1 εβδομάδα, ίσως 2 και 3 ακόμα.
Στην περίπτωση που έχουμε ένα μεγαλύτερο παιδάκι, σε
προσχολική η σχολική ηλικία το οποίο ξαφνικά αρχίζει
να έρχεται στο κρεβάτι των γονιών του τη νύχτα, αυτό
σημαίνει συνήθως πως υποφέρει από κάποιο παροδικό
άγχος. Κάτι το αναστάτωσε στο οικογενειακό ή στο
σχολικό του περιβάλλον.
Σε αυτή την περίπτωση συζητούμε με το παιδί μας και
του δίνουμε να καταλάβει πως είναι εντάξει να μιλήσει
μαζί μας ανοιχτά γι’ αυτό που το προβληματίζει ή το
απασχολεί. Όταν εκφράσει το άγχος του και το
ξεπεράσει είτε με τη δική μας βοήθεια, αν αυτό είναι
δυνατό, ή με τη βοήθεια κάποιου ειδικού αν αυτό
καταστεί απαραίτητο, τότε δε θα ζητά πια την ασφάλεια
του δικού μας κρεβατιού το βράδυ.
4. Δε θέλει να πάει το βράδυ για ύπνο.
Τα παιδάκια είναι γεμάτα τόση ενέργεια, που κάνουν
τους γονείς τους ν’ απορούν πού τη βρίσκουν! Τα
περισσότερα μικρά αρνούνται να πάνε νωρίς στο κρεβάτι
τους και προτιμούν να μένουν ξύπνια. Βρίσκουν πολύ πιο
ευχάριστο να βρίσκονται μαζί με την υπόλοιπη
οικογένεια παρακολουθώντας τηλεόραση ή παίζοντας με τα
παιχνίδια τους ή μεταξύ τους.
Για να μπορέσουμε να ρυθμίσουμε τα παιδιά μας ώστε
ν’ αποσύρονται αρκετά νωρίς στην ήρεμη μοναξιά της
νύχτας αφήνοντας πίσω τους τα παιχνίδια και τη
διασκέδαση της μέρας, πρέπει να τους μυήσουμε σε μια
καθημερινά επαναλαμβανόμενη ιεροτελεστία ύπνου.
Σερβίρουμε αρκετά νωρίς ένα ελαφρύ φαγητό για βραδινό
περίπου 2 ώρες πριν από την ώρα του ύπνου. Στην Κύπρο,
που τα παιδιά πρέπει να βρίσκονται στο σχολείο στις
7.30 πμ. οι περισσότεροι γονείς βρίσκουν πως οχτώ με
οκτώμισι το βράδυ είναι κατάλληλη ώρα ύπνου. Τα παιδιά
θα έχουν έτσι τουλάχιστον 10 ώρες ποιοτικού βραδινού
ύπνου, που τόσο τους χρειάζεται.
Μετά το φαγητό τα παιδιά πλένουν τα δοντάκια τους,
παίρνουν το ζεστό, χαλαρωτικό τους μπάνιο, φορούν τις
πιτζάμες τους και πάνε στο δωμάτιό τους όπου έχουν
χαμηλωμένο φως. Αφού ξαπλώσουν στο κρεβάτι τους,
μπορούμε να καθίσουμε λίγο μαζί τους για να τους πούμε
ένα ανιαρό, χαλαρωτικό παραμύθι ή να τους
τραγουδήσουμε ένα νανούρισμα. Μετά από τις αγκαλίτσες,
τα φιλάκια και τις καληνύχτες, φεύγουμε από το δωμάτιό
τους και τους αφήνουμε να κοιμηθούν αν δεν έχουν
κοιμηθεί ήδη από το παραμύθι ή το νανούρισμα.
Αυτή η καθεβραδινή ιεροτελεστία ύπνου, εκτός του ότι
βοηθά τα παιδιά να κοιμούνται στην ώρα τους, είναι και
μια ευκαιρία για ποιοτικό χρόνο μαζί τους. Ιδιαίτερα
με το παραμύθι ή το νανούρισμα. Αυτές είναι εμπειρίες
τρυφερές που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη
τους!
5. Το παιδί μου ξυπνά τη νύχτα από εφιάλτες!
Πολλοί γονείς αναστατωνόμαστε όταν κατά τη διάρκεια
της νύχτας το παιδί μας ξυπνά κλαίγοντας τρομαγμένο
από εφιάλτες. Το παιδί ανακάθεται στο κρεβάτι του ή
σηκώνεται για να έρθει να μας βρει και κλαίει
ταραγμένο. Φαίνεται ότι έχει ξυπνήσει, αλλά όταν
προσπαθήσουμε να μιλήσουμε μαζί του, θα δούμε ότι
ακόμη κοιμάται.
Οι εφιάλτες είναι φυσιολογικοί για τα παιδιά γύρω στα
2 χρόνια όπου αναπτύσσονται οι αρχέγονοι φόβοι για τα
άγρια θηρία και ειδικά το λύκο. Οι φοβίες αυτές
εκφράζονται στους εφιάλτες, όπου το παιδί καθώς
κοιμάται, παρακολουθεί το όνειρό του, μια τρομαχτική
ταινία με άγρια θηρία και απειλητικά όντα.
Όταν το παιδί μας «ξυπνήσει» από εφιάλτη, πάμε κοντά
του και το καθησυχάζουμε με ήρεμη, χαμηλή φωνή και
χάδια μέχρι να ηρεμήσει και ν’ αποκοιμηθεί ήσυχο.
Την επόμενη μέρα, αν το ρωτήσουμε, θα δούμε ότι
συνήθως δε θυμάται τον εφιάλτη του. Είναι καλό όμως,
στη διάρκεια της μέρας να μιλήσουμε μαζί του για τους
φόβους του, να το καθησυχάσουμε και να του αυξήσουμε
τις γνώσεις του γύρω από αυτά τα θέματα. Για
παράδειγμα, μπορούμε να το πληροφορήσουμε πως στην
Κύπρο δεν υπάρχουν λύκοι, αρκούδες και άγρια θηρία,
παρά μόνο κάποια καλά φυλαγμένα στο ζωολογικό κήπο.
Επίσης, ότι στις κυπριακές παραλίες δεν κολυμπούν
καρχαρίες κ.ο.κ.
Ειδικά σε παιδιά που έχουν εφιάλτες, αποφεύγουμε
ταινίες, παραμύθια και εικόνες με πρωταγωνιστές
φοβιστικά ζώα και πλάσματα.
Όταν οι εφιάλτες είναι δείγμα βαθύτερης διαταραχής.
Υπάρχουν άλλες 2 περιπτώσεις στις οποίες οι εφιάλτες
των παιδιών δεν προκαλούνται απλά από φυσιολογικές
φοβίες της ηλικίας.
Η πρώτη περίπτωση αφορά τη διαταραχή μετατραυματικού
στρες που προκαλείται από δύσκολη, επίπονη και πολύωρη
γέννα με χρήση εργαλείων. Μετά από μια τέτοια γέννα το
νεογέννητο μπορεί να υποφέρει από εφιάλτες και ανήσυχο
ύπνο και αυτό να συνεχιστεί μέχρι τα 3 ή 4 χρόνια της
ζωής του. Το μωρό αναβιώνει στον ύπνο του μέσα από
εφιάλτες την τραυματική εμπειρία της γέννας του.
Η δεύτερη περίπτωση αφορά τα παιδιά των οποίων οι
γονείς αντιμετωπίζουν συζυγικά προβλήματα και έχουν
συχνούς καυγάδες. Πολλοί ενήλικες θυμούνται τις νύχτες
που κρυμμένοι κάτω από τα σκεπάσματα άκουγαν με φόβο
τους άγριους καυγάδες των γονιών τους. Οι γονείς
νομίζουν πως τα παιδιά τους κοιμούνται, αλλά αυτά
προσποιούνται πως κοιμούνται και ζουν στα κρυφά όλο το
φόβο και την αγωνία του γονεϊκού καυγά. Και όταν
αργότερα αποκοιμηθούν τα παιδάκια αυτά ξυπνούν
ταραγμένα στη διάρκεια της νύχτας από φοβερούς
εφιάλτες.
Και στη μια και στην άλλη περίπτωση οι εφιάλτες από
βαθύτερα προβλήματα χρειάζονται θεραπευτική
αντιμετώπιση από ψυχολόγο.
Ο ήσυχος, αδιάκοπος και μακρύς ύπνος των μικρών
βλασταριών μας είναι το όνειρο θερινής και χειμερινής
νύχτας για πολλούς ταλαίπωρους γονείς!
Δοκιμάστε τις συμβουλές μας και ίσως καταφέρετε
ν ‘ανασάνετε λίγο ή καλύτερα να κλείσετε λίγο
περισσότερο μάτι τη νύχτα! Καλή νύχτα!
Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος
