Θα αλλάξω, θα κάνω, θα ράνω, με το νέο χρόνο σίγουρα
(Ψυχολογία κινήτρων.)
Νέος χρόνος μπαίνει και είθισται να παίρνουμε δραματικές αποφάσεις αλλαγής (resolutions). Με το νέο χρόνο θα κόψω το κάπνισμα, θα ελαττώσω το ποτό, θα κάνω δίαιτα, θα αθλούμαι, θα χωρίσω αυτόν τον άχρηστο γκόμενο, θα αρχίσω το τένις κτλ.
Πόσοι όμως από μας καταφέρνουμε να τηρήσουμε αυτές τις ριζικές αποφάσεις; Οι περισσότεροι προσπαθούμε για λίγο και μετά τα παρατάμε
Γραφόμαστε στο γυμναστήριο, παίρνουμε και το χρονιαίο πακέτο, τρομάρα μας, πάμε μια φορά, δύο, πιανόμαστε, κουραζόμαστε και κρεμάμε την αθλητική τσάντα πάνω στον διάδρομο που έχουμε στο σπίτι. Εκεί όπου κρεμάμε και τα ρούχα μας
Αρχίζουμε την δίαιτα, συνήθως μια που μας έδωσε η ξαδέλφη μας, ή αυτήν που μας είχε δώσει η διαιτολόγος πρόπερσι. Ξεκινούμε σταθερά, πάμε μια δυο μέρες, άντε και μια βδομάδα το πολύ και μετά, αν φάω αυτή την σοκολάτα δεν πειράζει, ξέμεινα στον δρόμο και δεν έχω φαγητό μαζί μου ας φάω κανένα κουτάκι πατατάκια και δώστου ο κατήφορος Ώσπου φτάνουμε στο σημείο να πούμε αφού την χάλασα που την χάλασα την δίαιτα, ας τρώω ότι θέλω. Και βάζουμε και δυο τρία κιλά από αυτήν την ιστορία.
θα κόψουμε το κάπνισμα από την πρώτη του χρόνου. Ως την τελευταία μέρα, ακόμη και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς καπνίζουμε αβέρτα κουβέρτα, αφού θα το κόψουμε που θα το κόψουμε, έρχεται η Πρωτοχρονιά, πετούμε επιδεικτικά στον κάλαθο το τελευταίο μισοκαπνισμένο πακέτο και το κόψαμε! Ως την επόμενη φορά που θα μας πιάσουν τα νεύρα για κάτι που έγινε στο σπίτι, ή θα μας την σπάσουν τα παιδιά ή οι γονείς μας, ή θα έχουμε ένα καβγαδάκι με τον σύντροφο μας και πεταγόμαστε ως τηλεκατευθυνόμενα ρομπότ προς το πλησιέστερο περίπτερο να εφοδιαστούμε με το ναρκωτικό μας .
Και με το ποτό το ίδιο. Δεν θα ξαναπιώ, σταγόνα δεν θα βάλω στο στόμα μου. Το κόβω από την Πρωτοχρονιά. Εννοείται, πως την Παραμονή γινόμαστε στουπί, αφού με την πρώτη του χρόνου δεν θα ξαναπιούμε σταγόνα. Και κοιμόμαστε ήσυχοι μέχρι το επόμενο πάρτι που θα μας ρωτήσουν τι θα πιείτε; Και καλά τι θα πάθω με ένα ποτηράκι κρασί, τι θα γίνει αν πιω λίγη σαμπάνια, λίγο ουίσκι στον πάγο; Και το λίγο γίνεται πολύ, κι αφού ήπια απόψε γιατί να μην πιω και αύριο βράδυ που γιορτάζει και ο τάδε και φτου κι απ την αρχή
Όσο για το θα χωρίσω από μια προβληματική σχέση, αυτό κι αν είναι δύσκολο να το πετύχουμε, όσο κι αν το αποφασίσουμε Κατ ακρίβεια, αφορμή για να γράψω γι αυτό το θέμα είναι η τεράστια δυσκολία που συναντώ συχνά σε ανθρώπους που έρχονται να πάρουν επαγγελματική βοήθεια από μένα για να πετύχουν μια τέτοια απόφαση. Κόλλημα βρε παιδί μου, κόλλημα. Να το βλέπουν από μόνοι τους πως το άτομο δεν αξίζει, πως τους έχει κάνει τα κέρατα τους να πιάνουν Κάιρο, πως τους κακομεταχειρίζεται, πως τους βλάπτει ψυχικά ίσως και σωματικά κάποιες φορές, πως κινδυνεύουν τα παιδιά τους από αυτόν τον σύντροφο, πως τους τρώει τα χρήματα τους και καθαρά είναι μια βδέλλα κολλημένη στην πλάτη τους και τους ρουφάει το αίμα. Και παρόλα αυτά να μην ξεκολλούν. Να το παίρνουν απόφαση, να το ξαναπαίρνουν και πάλι να μωρέ τον/την λυπάμαι, μα έχω αισθήματα, μα δεν είναι τόσο εύκολα τα πράγματα και ούτω καθεξής Και το πιο θεϊκό απ όλα! Μου υποσχέθηκε πως θ αλλάξει! Και τον/την πιστεύω και γιατί εσύ δεν πείθεσαι;
Δεν πείθομαι γιατί τα έχω δει εκατοντάδες φορές αυτά τα πράγματα. Όταν κάνουμε πράγματα για τους άλλους, όταν υποσχόμαστε πως θα αλλάξουμε για να ευχαριστήσουμε κάποιον άλλο και όχι τον εαυτό μας, όταν το κίνητρο μας για αλλαγή είναι να μην χάσουμε την βολή μας, τότε δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξουμε!
Κι ερχόμαστε στο ζουμί. Οι αποφάσεις μας για αλλαγή δεν πετυχαίνουν όταν τα κίνητρα μας δεν είναι βοηθητικά προς αυτόν τον σκοπό. Μπορεί να το λέμε και να το εννοούμε. και σίγουρα δεν γουστάρουμε να περιπαίζουμε τον εαυτό μας πρώτα για το ότι θα πετύχουμε κάτι, αλλά αν από μέσα μας, υποσυνείδητα δεν είμαστε σίγουροι για αυτό ή έχουμε αμφιβολίες και διάφορα άλλα «αντικίνητρα», τότε η προσπάθεια μας είναι καταδικασμένη για αποτυχία
Και εδώ θα με ρωτήσετε, και πότε βρε Θέκλα, είναι τα κίνητρα μας βοηθητικά; Πότε δεν σαμποτάρουμε υποσυνείδητα οι ίδιοι τις αποφάσεις μας; Όταν αυτές τις παίρνουμε για εμάς και καθαρά για εμάς και όλο μας το είναι συνηγορεί πως κάτι τέτοιο είναι για το καλό μας. Για παράδειγμα αν θέλω να κόψω το κάπνισμα επειδή εγώ νιώθω πως μου κάνει κακό στην υγεία ή στην τσέπη μου, ή επειδή εγώ δεν γουστάρω πλέον την μυρωδιά του καπνού στο χώρο μου, στα ρούχα μου και στα μαλλιά μου, τότε θα το πετύχω. Αν το κάνω όμως επειδή απαιτεί κάτι τέτοιο ο σύντροφος μου ή οι γονείς μου, και νιώθω καταπίεση γι αυτό, το πιο πιθανό είναι να ξαναρχίζω το κάπνισμα έχοντας το υποσυνείδητο αντικίνητρο να πικάρω τον άλλο που με καταπιέζει έτσι.
Ή αν ξεκινούμε την δίαιτα επειδή εμείς νιώθουμε πως χρειαζόμαστε κάτι τέτοιο, επειδή μπουχτίσαμε το ακατάσχετο φαγητό, επειδή δεν μας χωράν τα ρούχα που μας αρέσουν και θέλουμε εμείς να νιώθουμε πιο κομψοί και αδύνατοι, τότε έχουμε πολλές πιθανότητες να το καταφέρουμε. Και είναι και πιο πιθανό να αναζητήσουμε και να λάβουμε την βοήθεια ενός ειδικού για αυτό το θέμα όπως είναι ο διατροφολόγος ή ο διαιτολόγος. Και θα πηγαίνουμε στα ραντεβού μας και θα συνεργαζόμαστε με χαρά με τον ειδικό, επειδή θα είναι κάτι που θέλουμε εμείς για τον εαυτό μας. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση αντικινήτρου για το αδυνάτισμα, είναι όταν ένα άτομο μπορεί μεν να λέει και να πιστεύει πως θέλει να αδυνατίσει, ενώ υποσυνείδητα να επιθυμεί να παραμείνει παχουλό ώστε να είναι λιγότερο ελκυστικό και να μην εκτίθεται σε πειρασμούς και κινδύνους, όπως για παράδειγμα να απατήσει τον σύντροφο του αν είναι δεσμευμένο ή να μπει σε μια ερωτική σχέση αν είναι ελεύθερο και να κινδυνεύει να πληγωθεί.
ʼρα λοιπόν, τα resolution μας έχουν πιθανότητες να επιτευχθούν όταν τα κίνητρα μας αφορούν τον εαυτό μας και όταν το κάνουμε καθαρά για εμάς και όχι για κανέναν άλλο. Επειδή όταν κάνουμε πράγματα για τους άλλους, θα έρθει μια στιγμή που θα θυμώσουμε μαζί τους για κάτι, ή που θα διαταραχθεί η σχέση μας με οποιονδήποτε τρόπο και τότε το πιο πιθανόν είναι να πετάξουμε στο καλάθι των αχρήστων την όποια απόφαση πήραμε και να νιώθουμε και άσχημα για τον εαυτό μας από πάνω
Καλή Χρονιά, φίλοι μου, σας εύχομαι! Ότι επιθυμείτε εσείς για εσάς, για το δικό σας καλό εύχομαι να το πετύχετε! Κι η ευχή μου δεν είναι και τόσο απαραίτητη, γιατί είπαμε, ότι κάνουμε για εμάς και μόνον, αυτό γίνεται εύκολα και σίγουρα
Θέκλα Πετρίδου
Ψυχολόγος
το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Avant Garde το 2010
